(كبرى) هرعددى يا زوج است. و يا فرد است.

(نتيجه) درختها يا زوج و يا فرد هستند.

در اين مثال ملاحظه شد كه حمليه‌هاى زايد دخالتى در نتيجه نداشته و تغييرى در آن نميدهد.

(766) صورت دوم: آنست كه در حمليه‌هائى كه زايد بر اجزاء منفصله‌اند جزء مشتركى يافت شود، در اينصورت باعتبار اينكه جزء مشتركى در آنها وجود دارد يك قياس محسوب ميشوند. و باعتبار اينكه با حمليه‌ها مساوى هستند قياس ديگرى ميباشند.

مثال‌

عدد درختهاى خانه چهار است. فرشها پنج است. درها هفت است (صغرى).

هرعددى يا فرد و يا زوج است (كبرى)

درختها فرد و يا زوج‌اند. فرشها فرد و يا زوج هستند. درها فرد و يا زوج هستند (نتيجه)

پنجم- قياسهاى اقترانى مركب از متصله و منفصله‌

(767) قياس مركب از متصله و منفصله نيز بحسب اختلاف تركيب بر شش قسم است. زيرا ممكن است متصله صغرى. و منفصله كبرى. و يا بعكس باشد.

در هريك از دو صورت جزء مشترك ممكن است جزء تام از دو قضيه‌