«قسم اول» آنستكه صغرى حمليه و كبرى منفصله است بطورى كه ذكر شد. و شرط صحت انتاج اين قسم آنستكه بين همه حمليه‌ها و اجزاء منفصله جزء مشتركى وجود داشته و اين جزء چند بار تكرر يافته باشد. در اينصورت از مجموع اين قياس يك نتيجه حاصل ميگردد.

و آنرا قياس مقسّم مينامند كه در مورد استقراء تام بكار ميرود [1]

(760) شرط صحت انتاج اين قياس آنستكه قضيه منفصله. موجبه كليه مانعة الخلو يا منفصله حقيقيه باشد.

(761) نتيجه اينقسم از قياس كه صغرى حمليه است. قضيه حمليه‌اى ميباشد كه موضوع مطلوب از حمليه و محمول از منفصله گرفته شده و مثال آن در ذيل شماره‌ (757) ذكر شد.

(762) در قسم دوم از موارديكه عدد حمليه با اجزاء منفصله مساوى بوده لكن بعكس ترتيب اول است يعنى صغرى منفصله و كبرى حمليه ميباشد و ضمن قسم چهارم نام برده شد.

در اينقسم نتيجه تاليفات مختلف بوده و چند نتيجه از آنها حاصل ميشود بشرط آنكه در هريك از حمليه‌ها و هرجزئى از منفصله جزئى كه مشترك بين آنها باشد وجود داشته يعنى اجزاء مشتركه متعدد بوده و محمول هرحمليه‌اى غير از محمول ساير حمليه‌ها باشد.

(763) شرط اينقسم آنستكه منفصله مانعة الخلو بوده. و نتيجه اينقسم نيز منفصله مانعة الخلو ميباشد.

[1] ضمن شماره 827 توضيح بيشترى داده شده است.