برده شود حقيقت و مجاز است. دومى (حقيقت و مجاز) اگر بستگى آنها مشابهت باشد مستعار است و اگر غير مشابهت باشد مرسل است.

پس اگر استعمال لفظ در معنى اول ترك شده باشد منقول نامدارد.

چه گرداننده لفظ از معنى اول. شرع يا عرف خاص يا عام باشد و بهر يك از آنها نسبت داده ميشود (26).

لمعه (6) دو كلى كه همه‌جا در افراد جدا باشند متباين هستند.

بازگشت تباين بدو قضيه سالبه كليه است. و با صدق كلى از دو طرف مانند نقيضشان متساوى هستند. بازگشت تساوى بدو قضيه موجبه كليه است. و در صورتيكه از يك طرف به تنهائى صدق جزئى باشد اعم و اخص مطلق‌اند مانند نقيض آندو كه طرف جزئى بعكس اصل است.

بازگشت عموم و خصوص مطلق بيك قضيه موجبه كليه و نقيض آنست.

صدق جزئى از هردو جانب اعم و اخص من وجه است كه بيك موجبه جزئيه و دو سالبه جزئيه بازگشت دارد. بين نقيض آندو مانند دوتاى اول كه متباينانند تباين جزئى حاصل است و بازگشت تباين جزئى بدو قضيّه سالبه جزئيه است.

از آنچه بيان شد معلوم گرديد كه نسبتها بين دو كلى يكى از چهار است و بين دو جزئى غير از دو قسم اول (تساوى و تباين) جارى نيست‌ (27) مگر آنكه از جزئى معنى ديگرى قصد شود و بمعنى اخصى باشد كه در زير اعم قرار گرفته است‌ (28).

- 3-