لمعه (3) (لفظ مفرد و مركب)

لفظيكه بطور مطابقه دلالت ميكند اگر از جزء لفظ دلالت بر جزء معنى قصد نشده باشد مفرد است‌ (15) و شامل مواردى ميشود كه لفظ جزء داشته يا نداشته باشد. و براى جزء لفظ جهت دلالتى باشد يا نباشد و يا آنكه دلالتش بر جزء معنى مقصود باشد يا نباشد. مانند همزه استفهام. و زيد. و عبد اللّه. و حيوان ناطق. در حالتيكه علم باشند. و مركب لفظى است كه برخلاف مفرد باشد و قول ناميده ميشود.

قسمى از مركب. تام است كه سكوت بر آن روا باشد (16) و يكى از دو طرفش اسم خواهد بود. و اسم آنست كه تام المعنى باشد بدون (17/ 2) مقارنه با زمان چه اينكه عين زمان باشد مانند «ديروز» و امثالش. يا نباشد (17/ 3) و طرف ديگرش هم يا اسم است و يا كلمه و كلمه آنستكه تام المعنى و با بخشى از زمان مقرون است (17/ 4).

قسم ديگر از مركب ناقص است و از اسم و ادات. يا كلمه و ادات يا از دو اسم يا دو فعل فراهم مى‌آيد. و ادات آنستكه معنى تمام ندارد (17/ 5).

مركب تام بر دو قسم است: خبرى و انشائى‌ (18) و مركب ناقص تقييدى و غيرتقييدى است‌ (19).