لمعه (1) علم يا تصديق است و آن اعتقاديستكه راجح باشد

(6) چه بحد جزم برسد و در اينصورت اگر مطابق با واقع باشد يقين است. وگر نه جهل مركب. و اگر اعتقاد بحد جزم نرسد ظنّ راست يا دروغ است. و غير اعتقاد تصور است. گاهيهم تصور بآن معنى اطلاق ميشود كه شامل هردو قسم باشد (تصور و تصديق) در اينصورت مرادف با علم خواهد بود.

هريك از تصور و تصديق داراى سه قسم است: فطرى و حدسى و مكتسب و قسم اخير را ميتوان از دو قسم اول بدست آورد (7) اگر باشراقى از جانب قوّه قدسيّه حاصل نگرديده باشد (8).

تصوريكه مجهوليرا بدست مى‌دهد حد و رسم است و هريك از ايندو تام و ناقص هستند.

تصديقيكه موجب بدست آمدن مجهولى شود قياس و استقراء و تمثيل است و حجّت شامل هرسه قسم ميشود (9).

راهى بدريافت علم غير حاصل جز از علم حاصل نيست ليكن با توجه يافتن بآن جهتيكه مؤدى بسوى مطلوبست‌ (10).

آخرين نتيجه منطق آنستكه تصورات و تصديقات كاسب را ميشناساند و احوال اجزاء و مبادى و درجات شدّت و ضعف و صحّت و فساد آنها را بيان ميكند (11).

بر اينعلم لازمست كه در آغاز بمعانى مفرده توجه كند آنگاه‌