و با صدق نقيض خود عكس كاذب ميباشد بنابراين عكس لازم الصدق براى آنها نيست. مثال:

اصل. قضيه وقتيه: هيچ قمرى در وقت تربيع منخسف نميشود (نه هميشه).

عكس. قضيه وقتيه: هيچ منخسفى در يك وقتى قمر نميباشد.

اين قضيه كاذب است زيرا نقيض آن صادق ميباشد و نقيض قضيه مزبور اين است: بعضى از منخسفها هميشه قمرند.

اين مثال براى اثبات كاذب بودن عكس همگى كافى ميباشد زيرا وقتيه اخص از همه است و كذب اخص مستلزم كذب اعم ميباشد.

عكس نقيض‌

(515) يكى از لوازم قضيه عكس نقيض آنست كه مانند عكس مستوى در صدق تابع خود قضيه است و اگر قضيه صادق باشد عكس نقيض آن نيز مسلما صادق ميباشد.

ليكن در كذب تابع اصل نيست زيرا عكس نقيض لازم اعم قضيه است بنابراين ممكن است اصل قضيه كاذب و عكس نقيض آن صادق باشد ولى كذب عكس نقيض، دليل بر كذب اصل قضيه است.

تعريف عكس نقيض‌

(516) عكس نقيض بطريقه قدما آنست كه نقيض جزء اول قضيه را بجاى جزء دوم و نقيض جزء دوم را بجاى جزء اول قرار دهند بطوريكه صدق و كيف باقى بماند.