نقيض وجوديه لا دائمه در صورت جزئى بودن‌

(456) مثال اصل: بعضى انسانها در يك وقتى خندان هستند (نه هميشه).

نقيض قضيه مزبور: بعضى انسانها هيچگاه خندان نيستند و يا هميشه خندان هستند.

(457) بين دو قضيه منتشره مطلقه و مطلقه عامه هيچگاه تناقضى واقع نميشود. زيرا مطلقه عامه تنها بر فعليت حكم در يكى از زمانها دلالت ميكند و زمان در اين قضيه تعيين نشده است.

در منتشره مطلقه نيز بضرورت ثبوت محمول براى موضوع در وقت غيرمعينى حكم شده است و ممكن است زمان حكم در هريك از آنها غير از زمان ديگرى باشد و شرط تناقض وحدت زمان است باين جهت بين آنها تناقضى بوجود نمى‌آيد.

مثلا اگر بگوئيم پرويز در يكى از زمان‌ها البته در خانه است و زمانى در خانه نيست تناقض‌گوئى نشده است.

شرط ديگر براى تحقق تناقض وحدت حمل است‌

(458) اقسام حمل در اول كتاب بيان شد و در آنجا نام دو قسم از اقسام حمل برده شد كه يكى حمل اوّلى ذاتى و ديگرى حمل شايع است. حمل ذاتى در جائى است كه موضوع و محمول بحسب عنوان مفهومى يكى باشند، خود ماهيت و اجزاء آن بحمل اولى بر خود حمل‌