اين سيبها زوج نميباشد پس عدد آنها چهار نيست.

قضيّه اخير نقيض قضيّه اول است كه گفتيم عدد اين سيبها چهار است.

شرايط تناقض‌

(424) تناقض آنست كه هريك از دو نسبت كه مربوط بدو قضيه است رافع ديگرى باشد، عناد يا رفع نسبت حاصل نميشود مگر باينكه دو قضيه در كيف يعنى سلب و ايجاب با يكديگر اختلاف داشته باشند و شرط ديگرى براى تناقض نيست جز آنكه سلب و ايجابى كه از اختلاف در كيف حاصل گرديده بيك نسبت تعلق يافته باشد. و حال آنكه با اندك اختلافى نسبت در دو قضيه متعدد گرديده و سبب ميشود كه سلب بيك نسبت و ايجاب به نسبت ديگرى وارد آيد.

(425) اموريكه اختلاف آنها موجب تعدد نسبت ميشود هشت چيز باين تفصيل است:

1- موضوع. 2- محمول. 3- شرط.

4- اضافه. 5- زمان. 6- مكان.

7- كل و جزء. 8- قوه و فعل.

دو قضيه‌ايكه بينشان تناقض واقع ميشود بايستى در اين هشت چيز توافق داشته باشند يعنى نسبت، در دو قضيه سالبه و موجبه، بيك موضوع و يك محمول و يك زمان و يك مكان و بقيه هشت چيز تعلق يافته باشد. و اگر زمان يا مكان يا ساير چيزها در دو قضيه مختلف باشد نسبت متعدد گرديده و سلب بيك نسبت و ايجاب به نسبت ديگرى‌