براى موضوع فى الجمله ثابت است و ثبوت آن ضرورت ذاتى ندارد.

مثل هرانسانى در يكى از زمانها نفس‌كش است نه بطور ضرورت و معنى نه بطور ضرورت آنستكه نفس كشيدن بحسب ذات براى انسان ضرورى نبوده و سلبش محال نيست.

مثال ديگر: هر انسانى در يكى از زمانها خندان نيست نه بطور ضرورت و معنى نه بطور ضرورت آنستكه عدم خنده براى انسان ضرورى نبوده و خنده برايش ممكن است.

(هفتم) ممكنه خاصه‌

(370) مركب است از دو ممكنه عامه يكى موجبه و ديگرى سالبه. مفادش حكم بضرورى نبودن طرف ثبوت و طرف سلب است و ميرساند كه ثبوت و سلب محمول هيچيك ممتنع نميباشند. مثل هر انسانى ممكن است نويسنده باشد يا نباشد. نه ثبوت آن ضرورى و نه سلبش ممتنع است.

تقسيم ديگر جهات قضايا (بطريقه قدما)

(371) لفظ امكان در اصل براى سلب امتناع نهاده شده و در عرف عام بچيزى ممكن ميگويند كه وقوع آن ممتنع نباشد.

(372) ممكن باين معنى بر واجب و چيزيكه نه واجب و نه ممتنع است گفته ميشود و فقط بر ممتنع گفته نميشود.

(373) اگر لفظ ممكن را در طرف سلب بكار بريم باين معنى ميباشد كه عدم چيزى ممتنع نبوده و تنها شامل ممتنع و چيزيكه نه واجب و نه ممتنع است ميشود ليكن شامل واجب نميگردد.