نام کتاب : منطق نوين مشتمل بر اللمعات المشرقيه فى الفنون المنطقيه نویسنده : الملا صدرا جلد : 1 صفحه : 316
دوام بحسب مفهوم اعم از ضرورتست. زيرا دوام بمعنى شمول و استمرار
ثبوت محمول براى موضوع در تمام اوقات وجود موضوع است و استمرار ممكن است بدون
ضرورت بوده باشد.
بنابراين ضرورت اخص از دوام است زيرا ضرورت بمعنى آن است كه انفكاك
محمول از موضوع ممتنع باشد و چيزيكه ممتنع الانفكاك بوده باشد مسلما دائم خواهد
بود.
(348)اعميت دوام از
ضرورت كه ذكر شد بحسب مفهوم آن دو بود و فعلا بايستى ملاحظه كنيم كه بحسب وجود با
يكديگر چه رابطهاى دارند.
مسلم است دوام هيچ محمولى براى موضوع خود خالى از ضرورت نيست ليكن ضرورت
بر دو قسم است: قسمى از آن معلول ذات موضوع و بدون هيچ قيد و شرط ديگريست و قسم
دوم ضرورتى است كه علت ديگرى آنرا ايجاب نموده است.
اگر ضرورت را بطورى اعتبار كنيم كه شامل هردو قسم گرديده و بمعنى
مطلق بگيريم دوام با ضرورت مساوى خواهد بود. و اگر تنها قسم اول را كه ضرورت بدون
قيد و بحسب ذات موضوع است معتبر شماريم دوام اعم از ضرورت خواهد گرديد زيرا ممكن
است تصاحب محمول با موضوع دائمى و اتفاقى باشد. مثل آنكه حركت براى سيارات دائم
است و ضرورى نيست و سفيدى بشره براى بعضى اقوام و بعضى افراد دائمى و غيرضرورى ميباشد.
نام کتاب : منطق نوين مشتمل بر اللمعات المشرقيه فى الفنون المنطقيه نویسنده : الملا صدرا جلد : 1 صفحه : 316