هردو جزء قضيه مربوط بيك شخص باشند اين بحث تحقيقات بسيارى لازم دارد كه با اين رساله مناسب نيست.

اجزاء شرطيه صادق گاهى كاذب هستند

(198) معلوم شد كه در شرطيه بمعلّق بودن وقوع امرى بر وقوع امر ديگر حكم ميشود و قضيه شرطيه در صورتى صادق است كه بين دو جزء رابطه تعليقى اتصالى يا انفصالى وجود داشته باشد و اگر رابطه‌اى كه در مورد حكم است وجود نداشته باشد قضيه كاذب خواهد بود.

وجود رابطه تعليقى كه ملاك صدق است منافاتى با آن ندارد كه هيچ‌يك از دو طرف وقوع نيافته باشد يا يكى واقع و ديگرى غير واقع باشد زيرا ملازمه يا عناد بين دو امر اعم است از آنكه آنها وقوع فرضى يا وقوع حقيقى داشته باشند بنابراين ممكن است هردو صادق باشند مثل آنكه بگوئيم اگر فلانى انسان باشد جسم خواهد بود يا هردو كاذب باشند مثل آنكه گفته شود اگر فلانى سنگ باشد جماد خواهد بود. يا احتمالا راست باشد مثل آنكه گفته شود اگر باران باريده باشد زمينها گل خواهد بود، يا مقدم دروغ و تالى راست باشد مثل آنكه گفته شود اگر فلانى سنگ باشد جسم خواهد بود. ليكن عكس آن صادق نيست.

(199) هريك از اقسام سه‌گانه حمليه و اتصاليه و انفصاليه داراى موجبه و سالبه ميباشند و تفصيل اقسام موجبه و سالبه حمليه و شرطيه بعدا بيان خواهد شد.

سلب و ايجاب چگونگى نسبت را بيان ميكنند زيرا در قضيه‌