چنين نيست زيرا حقيقت و واقع از گوينده پيروى ميكند. اگر گوينده‌اى نباشد نسبت انشائى در عالم وجود پيدا نخواهد كرد و گوينده به نسبت انشائى وجود خارجى ميدهد. و چون حقيقت ثابت اصيلى كه بگوينده بستگى نداشته باشد وجود ندارد نميتوان گفت گوينده كاذب است. زيرا در صورتى دروغ‌گو خواهد بود كه گفتارش با حقيقت يكسان نباشد و حال آنكه بگفتار خودش حقيقت را بوجود مى‌آورد. پس هميشه حقيقت مطابق با گفتار او ميباشد و از گفتار او پيروى ميكند، و گفتار انشائى تابع حقيقت نيست. و اينكه نويسنده كتاب ما وجود خارجى را به نسبت خبرى اختصاص داده است.

مقصودش آن نيست كه نسبت انشائى حقيقت خارجى ندارد. بلكه مقصود او آنستكه داراى وجود مستقل از گوينده و اصيل نيست.

(151) در اينجا كه نويسنده كتاب ما از تعريف مشهور عدول نموده و گفته است: «قضيه تام خبرى آنستكه نسبت خارجى داشته باشد» علت صدق و كذب را معرف قرار داده و منشأ صدق و كذب همان وجود خارجى نسبت است و بازگشت صدق و كذب بهمان وجود نسبت ميباشد.

(152) اين تعريف از تعريف مشهور از جهات بسيارى بهتر و محكمتر است زيرا:

«اولا» بر تعريف مشهور اشكال دور وارد كرده و گفته‌اند:

قضيه خبريه آنستكه گوينده‌اش راستگو يا دروغ‌گو باشد و راست و دروغ مطابق بودن خبر با واقع است. پس قضيه بايد بتوسط راست‌