نام کتاب : منطق نوين مشتمل بر اللمعات المشرقيه فى الفنون المنطقيه نویسنده : الملا صدرا جلد : 1 صفحه : 246
(148)صدق و كذب در مفردات راه ندارد. زيرا صدق و كذب اختصاص به
نسبت دارد و نسبت ذهنى اگر با نسبت خارجى از جهت سلب و ايجاب و ضرورت و لا ضرورت
مطابقت داشته باشد قضيه صادق و الا كاذبست و مفرداتيكه بدون نسبت باشند احتمال صدق
و كذب بدانها نميتوان داد. و جهل در مفردات بمركبات بازگشت مينمايد زيرا جهل يا
مربوط بوجود چيزى و يا نسبت بيكى از صفات ذاتيه و يا عرضيه چيزى است و هرچه باشد
بسلب و ايجاب بسيط و مركب بازگشت دارد.
تعريف قضيه خبرى
(149)قبلا بيان شد كه مركب تام بر دو قسم است: خبرى و انشائى. و
چون در اينجا از مقدمات قياس سخن ميرود و در قياس قضاياى خبرى مورد استعمال است
باين جهت صفات و عوارض و اقسام آن را مورد گفتگو قرار ميدهند و از قضاياى انشائى سخنى
بميان نمىآيد.
(150)ديگران قضيّه
خبريّه را بقبول صدق و كذب تعريف كرده و گفتهاند قضيه خبريه آنستكه بتوان
بگويندهاش نسبت داد كه راستگو يا دروغگو ميباشد. ليكن قبلا هم اين تفاوت بيان
شد كه وجود نسبت خبرى اصيل است و بگوينده بستگى ندارد. و گوينده در گفتار خود از
يك امر حقيقى و واقعى كه وجود نفس الامرى دارد و آن وجود نسبت يا عدم آنست حكايت
ميكند و گفتار او اگر با حقيقت مطابق باشد راست و الا دروغ است. ليكن در قضاياى
انشائيه
نام کتاب : منطق نوين مشتمل بر اللمعات المشرقيه فى الفنون المنطقيه نویسنده : الملا صدرا جلد : 1 صفحه : 246