(148) صدق و كذب در مفردات راه ندارد. زيرا صدق و كذب اختصاص به نسبت دارد و نسبت ذهنى اگر با نسبت خارجى از جهت سلب و ايجاب و ضرورت و لا ضرورت مطابقت داشته باشد قضيه صادق و الا كاذبست و مفرداتيكه بدون نسبت باشند احتمال صدق و كذب بدانها نميتوان داد. و جهل در مفردات بمركبات بازگشت مينمايد زيرا جهل يا مربوط بوجود چيزى و يا نسبت بيكى از صفات ذاتيه و يا عرضيه چيزى است و هرچه باشد بسلب و ايجاب بسيط و مركب بازگشت دارد.

تعريف قضيه خبرى‌

(149) قبلا بيان شد كه مركب تام بر دو قسم است: خبرى و انشائى. و چون در اينجا از مقدمات قياس سخن ميرود و در قياس قضاياى خبرى مورد استعمال است باين جهت صفات و عوارض و اقسام آن را مورد گفتگو قرار ميدهند و از قضاياى انشائى سخنى بميان نمى‌آيد.

(150) ديگران قضيّه خبريّه را بقبول صدق و كذب تعريف كرده و گفته‌اند قضيه خبريه آنستكه بتوان بگوينده‌اش نسبت داد كه راست‌گو يا دروغ‌گو ميباشد. ليكن قبلا هم اين تفاوت بيان شد كه وجود نسبت خبرى اصيل است و بگوينده بستگى ندارد. و گوينده در گفتار خود از يك امر حقيقى و واقعى كه وجود نفس الامرى دارد و آن وجود نسبت يا عدم آنست حكايت ميكند و گفتار او اگر با حقيقت مطابق باشد راست و الا دروغ است. ليكن در قضاياى انشائيه‌