نام کتاب : منطق نوين مشتمل بر اللمعات المشرقيه فى الفنون المنطقيه نویسنده : الملا صدرا جلد : 1 صفحه : 166
ميشود. اينگونه عوارض عرض ذاتى هستند. بنابراين موضوع فلسفه اولى كه
وجود بما هو وجود است و بحث وجوب و امكان هيولى و صورت، جوهر و عرض كه هريك مختص
بقسم خاصى از وجود است عرض ذاتى وجود است.
تقسيم دوم محمول: عرض لازم و عرض مفارق
(49)در تقسيم اول معلوم شد كه محمولاتيكه داخل در ذات موضوع است
ذاتى و آنچه از ذات موضوع خارج است عرضى ناميده ميشود و تقسيم دوم مربوط بمحمولات
عرضى ميباشد زيرا محمولات عرضى گاهى ملازم با موضوع ميباشند و از فرض انفكاك آنها
از موضوع محال لازم مىآيد و بعضى از محمولات اينچنين نيستند و قابل سلب و جدائى
از موضوع هستند.
قسم اول را عرض لازم و قسم دوم را عرض مفارق مينامند.
و بحسب اصل بايستى عرضى لازم و عرضى مفارق گفته شود زيرا عرض قابل
حمل نيست و عرضى در صورتى است كه قابل حمل بر موضوع خود باشد ولى در اصطلاح منطق
عرضى را عرض مينامند مثل عرض عام و عرض خاص[1].
اقسام عرض لازم
عرض لازم بر دو گونه است: عرض لازم وجود و لازم ماهيت:
لازم ماهيت نه در ذهن از موضوع جدائى دارد و نه در خارج، زيرا