(47) هرچيزيكه بتوسط امر اعم يا اخص ملحق بموضوع گردد عرض غريب ناميده ميشود.

(48) علوم از عوارض ذاتيه كه ذكر شد گفتگو ميكنند و اگر عرض غريب كه اعم يا اخص از موضوع است مورد بحث باشد براى علوم نظم و ترتيبى در كار نخواهد بود و لازم خواهد آمد كه مسائل هرعلمى در علم ديگر بحث شود. مثلا علم طب كه از عوارض بدن انسان گفتگو ميكند و بدن انسان از جهت جسميت قابل انقسام و از جهت حجم معروض امور هندسى و از جهت ماده سنگين است در صورتيكه اين عوارض كه اعم از بدن انسان است مربوط بعلم طب نيست.

(48/ 2) در اينجا اشكالى هست كه مسائل هرعلمى از مطالب جزئى بحث ميكند و موضوع مسائل اخص از موضوع علم است و بنا بر اين در هرعلمى از عوارض غريبه موضوع گفتگو ميشود. صاحب كتاب ما در مقدمه اسفار از اين اشكال جواب داده است كه عرضيكه اخص از موضوع است بر دو گونه است:

1- عوارضيكه اخص از موضوع است و موضوع بمنزله جنس يا نوع است و بايد اولا تحصل نوعى يا تخصص صنفى حاصل نمايد و بعد از تحصل و تخصص صلاحيت معروضيت و اتصاف بعارض را پيدا كند. اينگونه عوارض عرض غريب هستند و در هيچ علمى از آنها گفتگو نميشود.

2- عوارضيكه اخص از موضوع ميباشند ليكن محتاج بتخصص قبلى موضوع نيستند و عروض آنها موجب اولين تخصص موضوع‌