نام کتاب : منطق نوين مشتمل بر اللمعات المشرقيه فى الفنون المنطقيه نویسنده : الملا صدرا جلد : 1 صفحه : 151
و لفظهاى متعدد اگر براى هريك از آنها معنى عليحدهاى باشد
متبايناند مثل انسان و درخت يا حيوان و انسان[1].
لفظ متكثر المعنى
(26/ 3) لفظيكه بيش از يك معنى دارد بر سه قسم است: مشترك.
حقيقت و مجاز. منقول.
1- مشترك آنستكه يك لفظ
براى چند معنى نامگذارى شده باشد مانند مهر كه براى دوستى و خورشيد و ماه هفتم از
سال و روز شانزدهم ماه نامگذارى شده است و داد بمعنى سنين عمر و نام مرضى و فرياد
و فغان و راستى و عدالت. تظلم و ماضى دادن است.
2- حقيقت و مجاز: لفظى است
كه براى معنى معينى نام گذارى شده و بمناسبتى در معانى ديگر نيز استعمال ميگردد كه
اگر وجه مناسبت بين معنى اصلى و غيراصلى مشابهت باشد لفظ را مستعار ميگويند مثل
آنكه بشخص هنرمند گفته شود شما گنج همراه داريد كه همهجا با خود ميبريد و بشخص
عالم ميگويند چراغ همراه دارد.
و اگر بين معنى اصلى و غيراصلى وجه مناسبت ديگرى از قبيل مجاورت، كل
و جزء و امثال اينها بوده باشد مجاز مرسل ناميده ميشود مثل ناودان ريزان است.
3- منقول لفظى است كه
ابتداء بواسطه وجود مناسبتى در معنى
[1]مثال اخير از اين جهت ذكر شد كه هرچند نسبت بين اين دو
مفهوم عام و خاص است ليكن چون هريك مفهوم مستقلى هستند لفظهاى آنها متباين شمرده
ميشود و تعريف لفظ متباين بر آنها صادق است.
نام کتاب : منطق نوين مشتمل بر اللمعات المشرقيه فى الفنون المنطقيه نویسنده : الملا صدرا جلد : 1 صفحه : 151