بخلاف قسم سابق كه ممكن است كريم و شجاع براى شخصى اسم گذاشته شده باشند كه كرم و شجاعت در آنها وجود نداشته باشد.

و وقتى كه كلمه حيوان ناطق را بعنوان علم شخصى بكار ميبريم ذات و شخصيت او مراد است نه انسانيت او. صورت اخير فاقد يك شرط است و آن قصد نشدن حيوانيت است.

بعضى اقسام چهارگانه مفرد را چنين بشمار آورده‌اند:

1- در صورتى كه لفظ جزء نداشته باشد.

2- جائى كه معنى بسيط و بدون جزء باشد.

3- لفظ و معنى هردو جزء داشته باشند ولى جزء لفظ بر جزء معنى دلالت نكند.

4- با وجود دلالت، جزء معنى قصد نشده باشد.

اين همه مطالب مبسوط كه در مورد لفظ مفرد و مركّب گفته‌اند وافى باصل مقصود نيست و عبارت شيخ ابن سينا از همه وافى‌تر است‌ [1]:

(15/ 2) بهتر آنست كه گفته شود مفرد لفظى است كه داراى معنى بسيط و بدون جزء باشد و مركب لفظى است كه معنى آن داراى جزء باشد. اين تعريف كاملا مطلب را ميرساند زيرا (اولا) مقصود از بساطت معنى بساطت حقيقى نيست و مقصود آنست كه جهت وحدت در آن ملاحظه شده باشد چه داراى اجزاء باشد يا نباشد. زيرا وقتى لفظ تهران براى شهر معينى نام‌گذارى ميشود با آنكه شهر داراى هزارگونه اجزاء و قسمت‌هاى مختلف است در عين حال معنى تهران‌

[1] منطق اشارات صفحه 31.