(15) لفظ مفرد و لفظ مركب‌

مفرد لفظى است كه از جزء آن جزء معنى قصد نشده باشد.

و مركب آن است كه از جزء لفظ جزء معنى قصد شده باشد.

إفراد و تركيب در اصل صفت معنى ميباشد و باعتبار معنى بلفظ نيز سرايت نموده و لفظ مفرد يا مركّب گفته ميشود.

از تعريف مزبور اين نتيجه حاصل گرديد كه لفظ مركب با وجود داشتن چهار شرط يافت ميشود و اگر يكى از چهار شرط كه مترتب بر يكديگرند مفقود باشد آن لفظ مركب نخواهد بود و شرايط چهارگانه عبارتند از:

1- لفظ جزء داشته باشد.

2- جزء لفظ براى معنى مخصوصى وضع شده باشد.

3- آن معنى مخصوص كه لفظ برايش وضع شده است جزء معنى لفظ باشد.

4- آن جزء در حين اطلاق لفظ مقصود و مراد بوده باشد.

با تحقق شرايط چهارگانه كه بترتيب وجود پيدا ميكند لفظ مركب است و با فقدان يكى يا بيشتر از آن شرايط لفظ مفرد خواهد بود.

بنابراين تعريف لفظ مفرد شامل اين اقسام چهارگانه خواهد شد:

1- لفظى كه بيش از يك حرف نداشته و بدون جزء باشد.

مانند همزه استفهام و با و تا در عربى و نون نفى و باء ربط در فارسى‌