حصول علم و معرفت تازه‌اى ميشوند و نتيجه هيچيك از آنها خطا نيست ليكن درجه معرفتيكه از بعضى حاصل ميگردد نسبت بديگرى ناقص و ضعيف است و نتيجه حاصل از قياس اقترانى حملى شكل اول حائز درجه اول ارزش و اعتبار است و شرطى در درجه دوم و نتيجه شكل دوم در درجه سوم و شكل سوم در درجه مادون واقع است. و نتيجه قياس استثنائى از اقترانى پست‌تر است. و باز نتايج هريك از ضروب اين اشكال واجد مرتبه مخصوصى از اعتبار و ارزش هستند و از جهت ماده نتيجه حاصل از برهان لمّى و انّى و قياس خطابى و شعرى هريك داراى آثار و اعتبار خاصّى هستند و منطق درجه اعتبار هريك را معين ميكند.

(3/ 7) ترتيب فصول و ابواب منطق‌

از تمثيل و توضيحات مزبور اين نكته بدست آمد كه معرفت تصوّرات بسيطه كه اجزاء تصوّرات مركبه هستند مقدّم بر معرفت مركباتست زيرا جزء بايد قبل از كل شناخته شود و پس از معرفت بسائط بايد كيفيت تركيب معلوم شود كه از چه نوع تركيبى است.

آيا تركيب لزومى يا اتفاقى است. و پس از معرفت بسايط و چگونگى تركيب آنها نوبه به تصديقات ميرسد زيرا تصوّرات اجزاء تصديقات هستند و معرفت كل موقوف بر شناسائى اجزاء است. بعلاوه در بسيارى از موارد اجزاء تصورات واسطه براى اثبات محمولات و مسائل مربوطه بموضوعات هستند زيرا لوازم ثانوى معلول ذاتيات اشياء ميباشند علاوه بر اينها درجه اعتبار و ارزش مركبات معلوم نميشود مگر بعد از اينكه‌