طريق دوم بحث عقلى‌

تفكر عقلى فلسفى و كلامى‌

2. پيش قدمى شيعه در تفكر فلسفى و كلامى در اسلام‌

3. كوشش پايدار شيعه در فلسفه و ساير علوم عقليه‌

4. چرا فلسفه در شيعه باقى ماند؟

5. چند تن از نوابغ علمى شيعه.

تفكر عقلى فلسفى و كلامى‌

سابقاً تذكر داديم‌ [1] كه قرآن كريم تفكر عقلى را امضاء نموده و آن را جزء تفكر مذهبى قرار داده است البته بنحو تعاكس، تفكر عقلى نيز پس از آن‌كه حقانيت و نبوت پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله را تصديق نموده است ظواهر قرآن را كه وحى آسمانى است و بيانات پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله و اهل بيت عليهم السلام گرامش را در صف حجت‌هاى عقلى قرار داده و حجتهاى عقلى كه انسان با فطرت خدادادى نظريات خود را با آنها اثبات مى‌كند دو قسم است. برهان و جدل.

برهان حجتى است كه مواد آن مقدماتى حق (واقعى) باشند اگرچه مشهود يا مسلم نباشند و به عبارت ديگر قضايائى باشند كه انسان با شعور خدادادى خود اضطراراً آنها را درك و تصديق مى‌كند چنان‌كه مى‌دانيم (عدد سه از چهار كوچكتر است) اين‌گونه تفكر تفكر عقلى است و در صورتيكه در كليات جهان هستى انجام گيرد مانند تفكر در مبدأ آفرينش و سرانجام جهان و جهانيان تفكر فلسفى ناميده مى‌شود.

[1] . بخش اول كتاب‌