مَلَكُوتَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ لِيَكُونَ مِنَ الْمُوقِنِينَ» [1]

و مى‌فرمايد: «كَلَّا إِنَّ كِتابَ الْأَبْرارِ لَفِي عِلِّيِّينَ* وَ ما أَدْراكَ ما عِلِّيُّونَ* كِتابٌ مَرْقُومٌ* يَشْهَدُهُ الْمُقَرَّبُونَ» [2]

و مى‌فرمايد: «كَلَّا لَوْ تَعْلَمُونَ عِلْمَ الْيَقِينِ* لَتَرَوُنَّ الْجَحِيمَ» [3]

پس يكى از راه‌هاى درك معارف الهيه همان تهذيب نفس و اخلاص در بندگى است.

تفاوت در ميان سه طريق نامبرده‌

با بيان گذشته روشن شد كه قرآن كريم براى درك معارف دينى سه راه نشان داده است: ظواهر دينى و عقل و اخلاص در بندگى كه موجب انكشاف حقايق و مشاهده باطنى آنهاست ولى بايد دانست كه اين سه طريق از چند جهت با هم تفاوت دارند:

اولًا: ظواهر دينى چون بياناتى هستند لفظى و به ساده‌ترين زبانى القاء شده‌اند، در دسترس مردم قرار دارند و هر كس به اندازه ظرفيت فهم خود از آنها بهره‌مند [4] مى‌شود به خلاف دو طريق ديگر كه اختصاص به گروه خاصى داشته همگانى نمى‌باشند.

ثانياً: طريق ظواهر دينى راهى است كه با پيمودن آن مى‌توان به اصول و فروع‌

[1] . انعام، آيه 75. از آيه فهميده مى‌شود كه يكى از لوازم يقين مشاهده ملكوت آسمان‌ها و زمين است‌

[2] . مطففين، آيه 21. از آيات فهميده مى‌شود كه سرنوشت «ابرار» در كتابى است به‌نام عليين (بسيار بلند) كه مقربان خدا آن را مشاهده مى‌كنند و ضمناً از لفظ «يشهده» پيداست كه مراد كتاب مخطوط نيست بلكه عالم قرب و ارتقاء است‌

[3] . تكاثر، آيه 5. و از اين جاست كه پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله در روايتى كه عامه و خاصه نقل كرده‌اند مى‌فرمايد: «ما گروه پيامبران با مردم به اندازه خرد ايشان سخن مى‌گوييم» بحارالانوار، ج 1، ص 37 و اصول كافى، ج 1، ص 203

[4] . از آيه فهميده مى‌شود كه علم يقين مورث مشاهده سرانجام حال اشقياه كه جحيم (جهنم) ناميده مى‌شود، مى‌باشد