از فرهنگ عارى بودند و بويى از مدنيت و حضارت نشنيده بودند و در زمينى بى آب و علف و هوايى سوزان با پست‌ترين شرايط زندگى مى‌كردند و هر روز زير تسلط يكى از دول همجوار خود مى‌رفتند.

گذشته از اينها قرآن كريم از راه ديگر تحدى مى‌كند و آن اين است كه اين كتاب تدريجاً با شرايطى كاملًا مختلف و گوناگون از گرفتارى و آسودگى و جنگ و صلح و قدرت و ضعف و غير آنها در مدت بيست و سه سال نازل شده است اگر از جانب خدا نبود و ساخته و پرداخته بشر بود تناقض و تضاد بسيارى در آن پديد مى‌آمد و ناگزير آخر آن از اولش بهتر و مترقى‌تر بود چنان‌كه لازمه تكامل تدريجى بشر همين است و حال آن‌كه آيات مكى اين كتاب با آيات مدنى آن يك‌نواخت مى‌باشد و آخرش از اولش متفاوت نيست و كتابى است متشابه الاجزاء و در قدرت بيان حيرت‌انگيز خود به يك نسق‌ [1].

معاد شناسى‌

1. انسان از روح و بدن مركب است.

2. بحث در حقيقت روح از نظر ديگر.

3. مرگ از نظر اسلام.

4. برزخ.

5. روز قيامت- رستاخيز.

[1] . چنان‌كه در سوره نساء، آيه 82 مى‌فرمايد: «أَ فَلا يَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ وَ لَوْ كانَ مِنْ عِنْدِ غَيْرِ اللَّهِ لَوَجَدُوا فِيهِ اخْتِلافاً كَثِيراً»؛ آيا در قرآن تدبر نمى‌كنند؟ و اگر از پيش غير خدا بود در آن اختلاف بسيارى مى‌يافتند