فاجرى را، و اوّل تفسير به «يهود»، و دوم به «نصارى» هم شده در خبر، و قال أمير المؤمنين عليه السّلام: «كلّ من كفر باللّه فهو مغضوب عليه و ضالّ عن سبيل اللّه». [1]

[تفسير آيات سوره اخلاص‌]:

و چون سوره واجب است، در نماز خوانده شود، سوره اخلاص را نيز، تفسير با اشاره به بطن سوره- فى الجمله- مى‌كنيم:

- «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ: قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ» [2]: «هو» اشارت است به مرتبه احديّت كه وجود بحت بسيط است كه «لا اسم» و «لا رسم»، «غيب الغيوب» و «غيب مطلق» است. و «اللّه» تعبير است، از مرتبه واحديّت كه وجود ذات، از حيثيّت مجمعيّت، جميع اسماء و صفات باشد و كلام از قبيل قول حق است كه: «قُلِ اللَّهُ ثُمَّ ذَرْهُمْ». [3]

و [در] اعراب ديگر، «هو» مبتداست و «اللّه» بدل، «واحد» خبر، و «هو» پيش بسيارى از عرفا، اسم اعظم است، چه هيچ تعيّن ندارد و مدلولش نيست، مگر وجود صرف، و پيش بعضى «اللّه» اسم اعظم است، به سبب جامعيّت مدلولش، همه اسماء و صفات را و تا توهّم تركيب نشود، حق فرموده: «احد»، چه تكثّر به حسب اسماء و صفات است، نه به حسب وجود كه وجود هر يك با ديگرى، و وجود جميع، با وجود مسمّى و موصوف واحد است.

و امّا «هو» را ضمير شأن گرفتن- كه قول بسيار از مفسّرين است- خلاف اصل است و اينكه اسم گرفتيم، تابع شديم حديث شريفى را كه امين الاسلام شيخ طبرسى در «مجمع البيان» نقل كرده، از حضرت امام محمد باقر عليه السّلام كه فرموده:

حدّثنى ابى، عن أبيه، عن امير المؤمنين عليه السّلام، أنّه قال: رايت الخضر فى المنام، قبل بدر بليلة، فقلت: علّمنى شيئا انتصر به على الاعداء، فقال، قل: يا هو يا من لا هو الّا هو، فلمّا اصبحت قصصت على رسول اللّه صلّى اللّه عليه و آله فقال: يا على! علّمت الاسم الاعظم فكان على لسانى‌