و رسيدن شمس به وسط السماء، ياد مى‌دهد از رسيدن نفس نطقيّه قدسيّه به وسط بين المشرق و المغرب، «وحدت در عين كثرت» و «كثرت در عين وحدت»، و بين التّنزيه و التّشبيه، و بين الجبر و التفويض و به «وسط» در اخلاق، معبّر عنه به «عدالت» و از تأهب چنين وجودى، براى تابش آفتاب بى‌زوال حقيقى.

و مغرب، ياد مى‌دهد از بلوغ به نهايات و وصول به غاية الغايات. پس، عبادت شكرانه بايد كرد، نسبت به آخر بودن روز. و امّا نسبت به ابتداء شب، و فراگرفتن ظلمت صورى عالم را، وقت ياد كردن فشو ظلمت امكانى است، و التجاى به وجه نورانى رحمانى و محو و طمس و محق كردن ظلمات خلقى را، به انوار حقّانى، و استعاذه كه: «اعوذ بعفوك من عقابك و اعوذ برضائك من سخطك، و اعوذ بك منك». [1]

و امّا دل شب كه وقت «نافلة الليل» است، و ايثارش براى خلوت و مناجات با دوست، غنى از بيان است. و هم چنين، استباق به اوقات فضيلت. حديث است كه:

«سيروا فقد سبق المفرّدون»، و از كلمات عرفاء شامخون است كه: «الوقت سيف قاطع». [2]

بيت‌

صوفى، ابن الوقت باشد، اى رفيق‌

نيست فردا گفتن، از شرط طريق‌

هين مگو فردا كه فرداها گذشت‌

تا به كلّى، نگذرد ايّام كشت‌

[3] «فردا»، آنى را كه بيايد، شامل است، چنانكه «دى»، آنى را كه بگذرد.

مسألة: واجب است توجّه به سوى قبله در صلاة «فريضه»، و در «مندوبه» شرط صحّت است.

و قبله «كعبه» است، از براى قريب و جهت كعبه است از براى بعيد. و بعضى گفته‌اند: كعبه، قبله اهل مسجد الحرام است و مسجد، قبله اهل حرم است و حرم، قبله اهل دنياست جميعا.

سرّ: كعبه و سمت كعبه، قبله قالب است كه «قبله» و «مستقبل»، هر دو در