مسألة: نماز، اقسام دارد: «واجب» و «مندوب».

امّا واجب‌، شش قسم است: «يوميّه» و «جمعه» و نماز «عيدين»، و نماز «آيات»، و نماز «طواف»، و نماز ملتزم به «نذر» و «عهد» و «يمين». و امّا مندوب حصر ندارد.

سرّ: نماز، افضل قربات و اكمل طاعات، و عمود دين است: «ان قبلت، قبل ما سواها و ان ردّت ردّ ما سواها». [1] و از حضرت صادق عليه السّلام مروى است كه: «ما اعلم شيئا بعد المعرفة افضل من هذه الصّلاة، الا ترى الى العبد الصّالح عيسى بن مريم عليه السّلام قال: «وَ أَوْصانِي بِالصَّلاةِ وَ الزَّكاةِ ما دُمْتُ حَيًّا». [2]

و عبادت جامعه‌اى است، وحدت جمعيّه دارد، مثل وحدت صيصيه انسانيّه كه «امّ القرى» و «سواد اعظم» است، چه مشتمل است بر فنون طاعات، از قيام و ركوع و سجود و قرائت و ذكر و دعا و عبادت قلبى و قالبى و وجودى و عدمى، چون نيّت كه عبادت قلبى است، و چون اهتزازات روحانيّه و اختلاسات قدسيّه كه:

«الصّلاة معراج المؤمن». و «صلاة» اسمش مشعر به وصل است، و بايد از روى «شوق» و «نشاط» به نماز ايستاد كه اگر امر نمى‌كردند، هرآينه به طوع قلب رغبت داشتى، چه ذكر دوست و حضور به محضر اوست.

و وجهى ديگر در جامعيّت نماز همه عبادات را، آن است كه: عبادت، دو گونه است؛ تكوينى كه آن را «تسخيرى» نيز گويند، و تكليفى كه آن را «اختيارى» نيز گويند. و در تكوينى، كل شريك‌اند و به جز امتثال، [داراى‌] شأنى و شيوه [اى‌]