كتب، بر اقوال سابقه لازم آيد، آورده‌اند، بر اين لازم نيايد، چنانكه پوشيده نيست، بر ناظر در آنها. [1]

- جناب صدر المتألّهين- قدّس سرّه- گاه به اتّحاد «مدرك و مدرك»، و گاه به «انشاء در ادراك» ناطق است، و تناقضى در كلامش توهّم نشود. چه، ... [2]

- سبقت گرفته‌اند ما را، از معروفين حكما، حكيمين متألّهين: شيخ مقتول، شهاب الدّين سهروردى و حكيم محقّق، صدر الدين شيرازى- قدّس سرّهما-

- صدر المتألّهين- قدّس سرّه- در اوايل «شواهد ربوبيّه»، نيكو توفيق فرموده كه:

تباينى كه مشّائين در «وجود» تفوّه كرده‌اند، بالعرض ماهيّات است. [3]

چيزى كه كمترين شكى در آن وجود ندارد، اين است كه: سبزوارى، از پيروان جدّى حكمت متعاليه مى‌باشد. اين موضوع نيز از ترجيحاتى كه در موارد مورد اختلاف، در مقدّم دانستن افكار نظام صدرائى از ناحيه او اعمال شده، قابل درك و تشخيص است. در عين حال، او در جايى، «حكمت متعاليه» را با واو عاطفه، جزو «علوم حقيقيّه» دانسته است: حكمت متعاليه و علوم حقيقيّه ... [4]

بر همين منوال، تصادفى نيست كه مى‌بينيم، هر جا كه نظريّه‌اى از ملا صدرا در ميان بوده، از آن به عنوان متقن‌ترين ديدگاه نام برده شده است. [5]

تفكيكى‌انديشى‌

در جاهايى از «اسرار الحكم»، سخنانى ديده مى‌شود كه نشان مى‌دهد سبزوارى نيز همچون صدراى صاحب «اسفار»، داراى رگه‌هايى از تفكّرى بوده است كه امروزه در عبارتى كوتاه «تفكيكى‌انديشى» خوانده مى‌شود. او طبق نگره‌اى كه تنها از اصحاب تفكّر تفكيك سراغ داريم، از هر انديشه فلسفى كه حاوى نظرى در برابر نصّ قرآن باشد، با عنوان «تفلسف» نام برده و آن را بى‌محابا و مردود اعلام‌