فَجَعَلْناهُ‌ هَباءً مَنْثُوراً فرقان: 23.

آيه راجع بحبط اعمال كفّار در آخرت است يعنى: ميائيم بآنچه كرده‌اند و آنرا غبار پراكنده گردانيم نظير أَعْمالُهُمْ كَرَمادٍ اشْتَدَّتْ بِهِ الرِّيحُ فِي يَوْمٍ عاصِفٍ‌ ابراهيم: 18. اين لفظ دو بار بيشتر در كلام اللّه نيامده است.

هجد

وَ مِنَ اللَّيْلِ‌ فَتَهَجَّدْ بِهِ نافِلَةً لَكَ‌ اسراء: 79. هجود. بمعنى خواب و هاجد بمعنى خفته است «هَجَّدْتُهُ‌ فَتَهَجَّدَ» يعنى خواب او را از بين بردم بعبارت ديگر بيدارش كردم پس بيدار شد مثل مرّضته يعنى مرضش را از بين بردم، متهجّد كسى است كه در شب نماز ميخواند (راغب).

يعنى: مقدارى از شب را با خواندن قرآن بيدار باش مثل‌ يا أَيُّهَا الْمُزَّمِّلُ. قُمِ اللَّيْلَ إِلَّا قَلِيلًا مزمل: 1 و 2. آيه ترغيب بنماز شب است و تفصيل آن در «نفل» گذشت. اين كلمه فقط يكبار در قرآن مجيد آمده است در اقرب الموارد نقل شده «تهجّد القوم:

استيقظوا للصلاة او غيرها».

هجر

راغب گويد: هجر و هجران آنست كه انسان از ديگرى جدا شود خواه با بدن يا با زبان يا با قلب. در لغت آمده: «هَجَرَ الشّى‌ء: تركه و اعرض عنه». طبرسى آنرا قطع مواصلت گفته است.

وَ اهْجُرْنِي‌ مَلِيًّا مريم: 46. مدّتى دراز از من دور شو. وَ الرُّجْزَ فَاهْجُرْ مدثّر: 5. از تزلزل بدور باش‌ فَعِظُوهُنَّ وَ اهْجُرُوهُنَ‌ فِي الْمَضاجِعِ‌ نساء:

34. زنان را موعظه كنيد و در خوابگاهها از آنها جدا شويد.

مُسْتَكْبِرِينَ بِهِ سامِراً تَهْجُرُونَ‌ مؤمنون: 67. هجر (بر وزن قفل) بمعنى هذيان است «هَجَرَ فى نومه و مرضه‌ هَجْراً: خلط و هذى» راغب گويد: «أَهْجَرَ فلان» يعنى از روى قصد هذيان گفت و «هَجَرَ المريض» يعنى مريض از روى عدم قصد هذيان گفت. معنى آيه چنين ميشود: در باره قرآن تكبّر ميكرديد و شبانه در باره قرآن تكبّر ميكرديد و شبانه در باره آن هذيان و پريشان ميگفتيد. بعضى آنرا كنار شدن و عدم انقياد گفته‌اند.