چنانكه گويند «زيد عدل» و آن در عدالت و ظلم هر دو بكار ميرود «قسط الوالى قسطا» يعنى حكمران بعدالت رفتار كرد «قسط قسطا و قسوطا» يعنى ستم كرد و از حق منحرف شد ولى قاموس و اقرب صريح‌اند در اينكه قسط بكسر اول بمعنى عدل و بفتح آن بمعنى ظلم و انحراف است.

قُلْ أَمَرَ رَبِّي‌ بِالْقِسْطِ اعراف: 29.

وَ قُضِيَ بَيْنَهُمْ‌ بِالْقِسْطِ يونس: 54.

ايضا قسط نصيبى است كه از روى عدالت باشد، جمع آن اقساط است در آيه‌ لِيَجْزِيَ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ‌ بِالْقِسْطِ يونس: 4. ممكن است مراد نصيب باشد.

قاسط: در اقرب الموارد گفته: آن از اضداد است و بمعنى عادل و ظالم آيد ولى طبرسى فرموده: قاسط بمعنى ظالم و مقسط بمعنى عادل است‌ وَ أَنَّا مِنَّا الْمُسْلِمُونَ وَ مِنَّا الْقاسِطُونَ‌ ...

وَ أَمَّا الْقاسِطُونَ‌ فَكانُوا لِجَهَنَّمَ حَطَباً جنّ: 14 و 15. قاسط در هر دو آيه بمعنى منحرف از حق است‌ وَ إِنْ حَكَمْتَ فَاحْكُمْ بَيْنَهُمْ‌ بِالْقِسْطِ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُ‌ الْمُقْسِطِينَ‌ مائده: 42. مقسطين بمعنى عادلان ميباشد.

اقْساط: از باب افعال بمعنى عدالت است. راغب گفته: اقساط آنست كه نصيب ديگرى را بدهى و آن انصاف است لذا گفته‌اند: «اقسط:

اذا عدل» وَ أَقْسِطُوا إِنَّ اللَّهَ يُحِبُ‌ الْمُقْسِطِينَ‌ حجرات: 9.

چنانكه گفته شده قسط از مصادرى است كه وصف واقع ميشود، مفرد و جمع در آن يكسان است لذا در آيه‌ وَ نَضَعُ الْمَوازِينَ‌ الْقِسْطَ لِيَوْمِ الْقِيامَةِ ...

انبياء: 47. قسط صفت موازين آمده است يعنى در قيامت ميزانهاى عدالت مى‌نهيم.

قسطاس: ترازو. وَ زِنُوا بِالْقِسْطاسِ‌ الْمُسْتَقِيمِ‌ اسراء: 35. شعراء: 182.

با ترازوى درست وزن كنيد، فيومى در مصباح گفته: بقولى آن عربى است و از قسط اشتقاق يافته و بقولى لفظ رومى است معرّب شده. در آيه بكسر