هفت حرف وجه سوم است چنانكه ابن اثير در نهايه و فيروزآبادى در قاموس هر دو در لغت «حرف» حديث را نقل كرده و گفته‌اند قرآن بر هفت لغت از لغات عرب نازل شده ولى مراد آن نيست كه در يك حرف (كلمه) هفت وجه جايز است بلكه هفت لغات در مجموع قرآن بكار رفته است (تمام شد).

اما اشكال آنست كه هفت حرف را هفت لغت معنى كردن صحيح نيست وانگهى مضمون روايات مانع از آنست و با معناى اول بسيار ميسازد كه آنهم مردود است، از طرف ديگر از عمر نقل شده كه قرآن بلغت مضر نازل شده و ابن مسعود چون‌ «حَتَّى حِينٍ»* را «عتّى حين» خواند عمر بوى نوشت: قرآن بلغت هذيل نازل نشده قرآن را بمردم با لغت قريش ياد بده نه لغت هذيل (البيان ص 302 نقل از تبيان) و در مفتاح كنوز السنة ماده «قرآن» از بخارى و ترمذى نقل شده كه‌

«أُنْزِلَ‌ الْقُرْآنُ‌ بِلُغَةِ قُرَيْشٍ».

در صحيح ترمذى آخرين حديث از تفسير سوره توبه آمده كه بوقت نوشتن قرآن اختلاف كردند مثلا «التابوت» بنويسند يا «التابوه» عثمان گفت: التابوت بنويسيد كه قرآن بلغت قريش نازل شده.

سوره‌هاى مكّى و مدنى‌

دوران رسالت حضرت رسول صلّى اللّه عليه و آله بدو بخش تقسيم ميشود: دوره اول سيزده سال است كه در مكّه مشغول تبليغ بودند، دوره دوم ده سال است كه بمدينه هجرت فرموده و در آنمدت دين خود را تكميل فرمودند.

آنچه از قرآن در دوره اول نازل شده آيات و سوره‌هاى مكّى نامند خواه در خود مكّه نازل شده باشد يا نه، و آيات و سوره‌هائيكه در عرض ده سال بعد نازل گشته مدنى نام دارند خواه در خود مدينه نازل گرديده‌اند يا در جاهاى ديگر.

بيشتر قرآن در مكّه در عرض سيزده سال مذكور نازل شده است در تاريخ قرآن ص 66 از فهرست‌