وَلَّى مُدْبِراً وَ لَمْيُعَقِّبْيا مُوسى لا تَخَفْ
...نمل: 10. يعنى گريزان برگشت و بر نگرديد و به پشت سرش توجّه نكرد در
جوامع الجامع نقل شده.
فَماعَقَّبُواإِذْ قيلَ هَلْمُعَقِّبُ
وَ
لا نَزَلُوا يَوْمَ الْكَرِيهَةِ مَنْزِلًا
آنگاه كه گفته شد: آيا برگردندهاى (پس از فرار) هست؟ بر نگرديدند و
روز سختى در منزلى نازل نشدند و لياقت نشان ندادند.وَ اللَّهُ يَحْكُمُ
لامُعَقِّبَلِحُكْمِهِرعد: 41. خدا حكم ميكند و حكم او را تعقيب كنندهاى نيست كه او را در
قبال حكم مسؤل دارد.
اعقاب: در پى آمدن. اثر گذاشتن.
فَأَعْقَبَهُمْنِفاقاً فِي
قُلُوبِهِمْ إِلى يَوْمِ يَلْقَوْنَهُ ...توبه: 77. اين كار تا قيامت
نفاق را در قلوب آنها گذاشت و در پى آورد.
عقبه:فَلَا اقْتَحَمَالْعَقَبَةَ. وَ ما أَدْراكَ مَاالْعَقَبَةُفَكُّ رَقَبَةٍبلد: 11- 13. عقبه بمعنى
گردنه است و راهى در قله كوه.
مجمع در علّت تسميه آن گفته: كه لازم است در آن عقوبت تنگى و خطر را
متحمّل شد. و بقولى آن راه تنگى در قلّه كوه است كه بايد با تعاقب از آن گذشت.
در آيه شريفه آزاد كردن بنده و غيره بورود در گردنه تشبيه شده است كه
در هر دو مجاهده نفس لازم است.
لَهُمُعَقِّباتٌمِنْ بَيْنِ يَدَيْهِ وَ مِنْ خَلْفِهِ يَحْفَظُونَهُ مِنْ أَمْرِ
اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ لا يُغَيِّرُ ما بِقَوْمٍ حَتَّى يُغَيِّرُوا ما
بِأَنْفُسِهِمْ ...
رعد: 11. على عليه السّلام و ابن عباس و زيد بن على و قتاده «بِأَمْرِاللَّهِ» خواندهاند ضميرلَهُ- ...يَدَيْهِ ...-خَلْفِهِ ...-يَحْفَظُونَهُراجعاند بلفظ موصول در آيه سابق كهمَنْ أَسَرَّ
الْقَوْلَ ...باشد مراد ازمِنْ أَمْرِ اللَّهِحوادث است يعنى: براى انسان
تعقيب كنندگانى و نگهبانانى است از پس و پيش كه او را از امر خدا و از حوادث حفظ
ميكنند كه خدا آنچه را كه براى مردمى است