ممدوح بكار رفته مثل‌ وَ يَوْمَئِذٍ يَفْرَحُ‌ الْمُؤْمِنُونَ. بِنَصْرِ اللَّهِ ... روم: 4.

آنروز مؤمنان در اثر يارى خدا مسرور ميشوند. قُلْ بِفَضْلِ اللَّهِ وَ بِرَحْمَتِهِ فَبِذلِكَ‌ فَلْيَفْرَحُوا ... يونس: 58.

فرح: (بر وزن كتف) شادمان متكبّر لَيَقُولَنَّ ذَهَبَ السَّيِّئاتُ عَنِّي إِنَّهُ‌ لَفَرِحٌ‌ فَخُورٌ هود: 10 ميگويد بديها از من رفت او متكبّر و فخر كننده است. در اينجا فرح بمعنى متكبّر است كه اين آيه نظير وَ اللَّهُ لا يُحِبُّ كُلَّ مُخْتالٍ فَخُورٍ حديد: 23.

است.

إِذْ قالَ لَهُ قَوْمُهُ لا تَفْرَحْ‌ إِنَّ اللَّهَ لا يُحِبُ‌ الْفَرِحِينَ‌ قصص: 76. قومش بقارون گفتند: از كثرت مال شادمان متكبّر مباش كه خدا متكبّران را دوست ندارد.

فرد: تنها. رَبِّ لا تَذَرْنِي‌ فَرْداً وَ أَنْتَ خَيْرُ الْوارِثِينَ‌ انبياء: 89.

خدايا مرا تنها نگذار تو بهترين وارثانى. راغب گفته: فرد آنست كه ديگرى با آن مخلوط نيست آن از «وتر» اعمّ و از «واحد» اخصّ است.

وَ كُلُّهُمْ آتِيهِ يَوْمَ الْقِيامَةِ فَرْداً مريم: 95. وَ لَقَدْ جِئْتُمُونا فُرادى‌ كَما خَلَقْناكُمْ أَوَّلَ مَرَّةٍ انعام: 94. ظاهرا مقصود از فرد و فرادى انقطاع از علائق دنيا و خصوصيات اين جهان است مثل‌ وَ رَأَوُا الْعَذابَ وَ تَقَطَّعَتْ بِهِمُ الْأَسْبابُ‌ بقره: 166. وَ تَرَكْتُمْ ما خَوَّلْناكُمْ وَراءَ ظُهُورِكُمْ‌ انعام: 94.

أَنْ تَقُومُوا لِلَّهِ مَثْنى‌ وَ فُرادى‌ سباء: 46. فرادى بمعنى تك تك است يعنى براى خدا برخيزيد دودو و تك تك و فكر كنيد.

ناگفته نماند: جمع قياسى فرد افراد است و فرادى مثل سكارى غير قياسى است بقولى: فرادى جمع فردان و فردى است مثل سكارى كه جمع سكران و سكرى است.

فردوس: كانَتْ لَهُمْ جَنَّاتُ‌ الْفِرْدَوْسِ‌ نُزُلًا كهف: 107. الَّذِينَ يَرِثُونَ‌ الْفِرْدَوْسَ‌ هُمْ فِيها خالِدُونَ‌ مؤمنون: 11. اين لفظ بيشتر از دو بار در قرآن نيامده است.