وَ اعْلَمُوا أَنَّما غَنِمْتُمْ‌ مِنْ شَيْ‌ءٍ فَأَنَّ لِلَّهِ خُمُسَهُ وَ لِلرَّسُولِ وَ لِذِي الْقُرْبى‌ وَ الْيَتامى‌ وَ الْمَساكِينِ وَ ابْنِ السَّبِيلِ إِنْ كُنْتُمْ آمَنْتُمْ بِاللَّهِ وَ ما أَنْزَلْنا عَلى‌ عَبْدِنا يَوْمَ الْفُرْقانِ يَوْمَ الْتَقَى الْجَمْعانِ ...

انفال: 41. بدانيد آنچه فائده برده‌ايد از چيزى، پنج يك آن براى خدا و رسول و قريب رسول (امام كه ذى القربى مفرد است) و يتيمان و مسكينان و ابن سبيل است، اگر بخدا و بآنچه روز فرقان (روز بدر) و روزيكه دو گروه مسلمان و مشرك با هم ملاقات كردند، ايمان داريد.

ظهور آيه ميرساند كه خمس يك حكم تشريعى ابدى است در هر فائده كه بانسان ميرسد خواه بوسيله جنگ باشد يا غير آن و اينكه مورد نزول آيه غنائم جنگى است مخصّص آن نميتواند باشد بلكه مورد سبب نزول حكم كلّى است كه مورد يكى از مصاديق آنست. لذا ائمّه اهل بيت عليهم السلام آنرا كل فائده فرموده و فوائد هفتگانه را: غنائم جنگى، ارباح مكاسب، زمينيكه ذمّى از مسلمان خريده، معدن، گنج، مال مختلط بحرام و آنچه با غواصى بدست آيد، از آن شمرده‌اند شيخ عليه الرحمة در استبصار باب وجوب الخمس از امام صادق عليه السّلام نقل كرده كه راوى از آيه‌ وَ اعْلَمُوا أَنَّما غَنِمْتُمْ‌ مِنْ شَيْ‌ءٍ فَأَنَّ لِلَّهِ خُمُسَهُ وَ لِلرَّسُولِ‌ امام فرمود:

هِيَ وَ اللَّهِ الْإِفَادَةُ يَوْماً بِيَوْمٍ ...».

اين روايت در كافى نيز نقل شده است و در كافى از سماعة نقل شده كه از ابو الحسن عليه السّلام (امام كاظم) سؤال كردم از خمس فرمود:

«فِي كُلِّ مَا أَفَادَ النَّاسُ مِنْ قَلِيلٍ أَوْ كَثِيرٍ».

بقيه سخن در «خمس» ديده شود.

مغانم: جمع مغنم بمعنى غنيمت است‌ وَ مَغانِمَ‌ كَثِيرَةً يَأْخُذُونَها ...

فتح: 19. مغانم چهار بار در قرآن مجيد آمده است: نساء: 94، فتح:

15، 19، 20. ظاهرا جز آيه نساء همه درباره غنائم جنگى‌اند.

غنم: (بر وزن فرس) گوسفند.

وَ مِنَ الْبَقَرِ وَ الْغَنَمِ‌ حَرَّمْنا عَلَيْهِمْ‌