اندوهى را باندوهى سزايتان داد تا بر آنچه از دست رفته و بر مصيبتى
كه رسيده محزون نباشيد.
جمله
«لِكَيْلاتَحْزَنُوا ...»دليل است كه «غمّ»
مذكور در اول موهبت و نعمت است زيرا جزاى «غمّ» دوم است و علت اثابه آنست كه
بر آنچه از دست رفته و بر بلائى كه رسيده محزون نباشند بنظر ميايد اندوه مسلمانان
پس از شكست «احد»
ابتداء اين بود كه چرا عدّهاى از ما كشته شدند و چرا غنيمت از دست
ما رفت ولى اين اندوه روا نبود اما در نوبت دوم غصّه ندامت پيش آمد كه چرا فرار
كرديم و چرا استقامت ننموديم و چرا خدا و رسول را مخالفت كرديم و خلاصه اندوه حسرت
باندوه ندامت مبدّل گرديد تا بكشتگان و غنيمت از دست رفته محزون نباشند ممكن است
به «اثابكم»
معنى ابدال تضمين شده باشد يعنى: غم موجود را بغم ديگر مبدّل كرديم
در اينصورت «غَمًّا»اندوه مذموم و «بِغَمٍّ»اندوه ممدوح خواهد بود بعكس سابق (استفاده از الميزان).
و در آيه بعدىثُمَّ أَنْزَلَ عَلَيْكُمْ مِنْ بَعْدِالْغَمِأَمَنَةً نُعاساًمراد از «الْغَمِّ»اندوه دوم يعنى اندوه حسرت و اندوه ممدوح است.
*فَأَجْمِعُوا أَمْرَكُمْ وَ شُرَكاءَكُمْ ثُمَّ لا يَكُنْ
أَمْرُكُمْ عَلَيْكُمْغُمَّةً ...
يونس: 71.
غمّه را در آيه حزن و شدّت معنى كردهاند و بقولى آن بمعنى مبهم و
پوشيده است در اقرب الموارد گويد: «أَمْرٌغُمَّةٌاى مُبْهمٌ و مُلْتَبَسٌ» بنظر نگارنده اين قول اقوى است و «غمّة» بمعنى مستور و مبهم است.
يعنى: نوح عليه السّلام بقومش فرمود:
كارتان و يارانتان را گرد آورديد (سپس درباره طرد و قتل من تصميم
بگيريد) تا كارتان بر شما مشتبه نشود.
گويا اين تعجيزى است از جانب نوح بر قومش كه كارى نميتوانيد بكنيد.