خويش چنين مجازات شده‌اند و خود مقدّمه آنرا فراهم آورده‌اند چنانكه فرموده: فَلَمَّا زاغُوا أَزاغَ اللَّهُ قُلُوبَهُمْ‌ صف: 5. يعنى چون منحرف شدند خدا قلوبشان را منحرف كرد. ايضا ثُمَّ انْصَرَفُوا صَرَفَ اللَّهُ قُلُوبَهُمْ ... توبه:

127.

إِنَّ الَّذِينَ يَرْمُونَ الْمُحْصَناتِ‌ الْغافِلاتِ‌ الْمُؤْمِناتِ لُعِنُوا فِي الدُّنْيا وَ الْآخِرَةِ نور: 23. مراد از غافلات زنانى است كه از زنا بى‌خبر و نسبت بآن بى‌توجّه‌اند يعنى آنانكه بزنان عفيف و بى‌خبر و مؤمن، نسبت زنا ميدهند در دنيا و آخرت مورد لعنت خدايند.

غلب: و غلبه: پيروزى. مقهور كردن حريف. كَمْ مِنْ فِئَةٍ قَلِيلَةٍ غَلَبَتْ‌ فِئَةً كَثِيرَةً بِإِذْنِ اللَّهِ ... بقره: 249.

اى بسا گروه كم كه باذن و يارى خدا بر گروه كثير پيروز شدند وَ اللَّهُ‌ غالِبٌ‌ عَلى‌ أَمْرِهِ وَ لكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لا يَعْلَمُونَ‌ يوسف: 21. خدا بر كار خود پيروز است و در كار خود عاجز نيست ليكن بيشتر مردم نميدانند. غُلِبَتِ‌ الرُّومُ. فِي أَدْنَى الْأَرْضِ‌ روم: 2 و 3. رجوع شود به «روم».

إِنَّ الَّذِينَ يُحَادُّونَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ أُولئِكَ فِي الْأَذَلِّينَ. كَتَبَ اللَّهُ‌ لَأَغْلِبَنَ‌ أَنَا وَ رُسُلِي إِنَّ اللَّهَ قَوِيٌّ عَزِيزٌ مجادله: 21 و 22. ظاهرا اذلّ بودن براى آن است كه با خدا و رسولش دشمنى كرده‌اند چون خدا بسيار عزيز و قوى است. لذا دشمن اذلّ خواهد بود نه ذليل. مفعول‌ «لَأَغْلِبَنَّ» را بايد از «يُحَادُّونَ» بدست آورد يعنى «لأغلبنّ على المحادّين» معنى آيه چنين است:

آنانكه با خدا و رسول دشمنى ميورزند در رديف ذليلترين اشخاص- اند خدا حكم و حتمى كرده كه من و پيامبرانم حتما حتما بر دشمنان پيروز خواهيم بود كه خدا نيرومند و تواناست.

بنظرم مراد از غلبه بقاء دين خدا و كوبيده شدن دشمنان حق است يعنى: آنانكه در هر عصر با پيامبران مخالفت كرده و خواسته‌اند جلو حق را بگيرند سرنوشتشان كوبيده شدن و