بقره: 102. «وَ إِنَ‌ الشَّياطِينَ‌ لَيُوحُونَ إِلى‌ أَوْلِيائِهِمْ ...» انعام: 121.

انسانهاى متمرد باشند. نگارنده اين احتمال را نزديك بيقين ميداند.

خاتمه‌

مطالب ديگرى درباره شياطين و شيطان هست از قبيل رانده شدن از آسمانها، كار كردن براى حضرت سليمان و غيره مثل‌ «وَ مِنَ‌ الشَّياطِينِ‌ مَنْ يَغُوصُونَ لَهُ ...» انبياء: 82. كه در جن گذشت و در جاهاى مناسب ذكر شده است.

شعب: جمع كردن. متفرّق كردن.

در اقرب آنرا جمع، تفريق، اصلاح، افساد معنى كرده و گويد در هر دو ضد بكار ميرود همچنين است قول مجمع.

شعبه بمعنى تكه و قسمت است چنانكه در نهايه آمده‌

«الْحَيَاءُ شُعْبَةٌ مِنَ الْإِيمَانِ».

و از ابن مسعود نقل كرده:

«الشَّبَابُ‌ شُعْبَةٌ مِنَ الْجُنُونِ».

جمع آن شعب (بر وزن صرد) و شعاب است.

«انْطَلِقُوا إِلى‌ ظِلٍّ ذِي ثَلاثِ‌ شُعَبٍ‌. لا ظَلِيلٍ» مرسلات: 30. يعنى برويد بسوى سايه‌ايكه سه شعبه دارد و سايه افكن نيست مراد از اين ظل ظاهرا دود است كه در آيه ديگر آمده‌ «وَ أَصْحابُ الشِّمالِ ما أَصْحابُ الشِّمالِ. فِي سَمُومٍ وَ حَمِيمٍ. وَ ظِلٍّ مِنْ يَحْمُومٍ لا بارِدٍ وَ لا كَرِيمٍ» واقعة: 41- 44.

درست روشن نيست كه علت سه شاخه بودن آن چيست و اللّه اعلم.

«يا أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْناكُمْ مِنْ ذَكَرٍ وَ أُنْثى‌ وَ جَعَلْناكُمْ‌ شُعُوباً وَ قَبائِلَ لِتَعارَفُوا إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقاكُمْ» حجرات: 13. درباره شعب (بر وزن علم و فلس) كه جمع آن شعوب است سه قول هست يكى قبيله بزرگ. در مجمع گويد: آن طائفه بزرگى است مثل مضر و ربيعه و قبائل از آن كمتر است مثل تيره بكر از ربيعه و تميم از مضر و اين قول اكثر مفسران است.

دوم آنكه شعب كمتر از قبيله است راغب گويد: شعب قبيله‌اى است كه از طائفه واحد منشعب باشد جمع آن شعوب است.

سوم آنكه شعوب عجم و قبائل‌