ميشوند مهلت بده. فرمود: تو از مهلت شدگانى. (منظورش آن بود كه مرا فعلا از بين مبر و گرفتار منما خدا در جواب فرموده‌ «إِنَّكَ مِنَ الْمُنْظَرِينَ» گويا منظور اينست كه وجود تو طورى است كه نخواهى مرد بلكه از زمره آنانيكه از مردن مهلت دارند و شايد غرض آنستكه مهلت داديم. شيطان چون اين مهلت را فهميد) گفت:

پروردگارا در قبال اينكه مرا بفساد انداختى براى كمين آنها در راه راست تو خواهم نشست سپس از جلو و پشت سرشان و از راست و چپ بسوى آنها خواهم آمد، طوريكه بيشتر آنها را بنده شكرگزار نخواهى يافت.

خدا فرمود: «از اينجا مذموم و مطرود بيرون شو هر كه از مردم پيروى تو كند حتما حتما جهنم را از شما پر خواهم كرد» اعراف: 11- 18.

بنظر الميزان اين حكايت و اغفال شدن آدم حاكى از روابط واقعى ميان نوع انسان و ملائكه و ابليس است كه بصورت امر، امتثال، طرد، رجم، سؤال و جواب آمده است.

غرض الميزان ظاهرا آنست كه امر و نهى و خطاب بابليس و گفتگوى او با خدا در بين نبوده بلكه واقعيت باين صورت ذكر شده است.

در المنار ج 8 ص 329 گويد:

آن (خطاب خدا و جواب شيطان و عصيان و نهى آدم) بيان واقعى صفت طبيعت بشر و طبيعت شيطان و استعداد و كارهاى آندو است.

سخن المنار و الميزان جواب اشكال بعضى مفسران است كه گفته‌اند:

خدا چگونه بابليس خطاب كرد؟! آيا بوسيله ملائكه بود يا مطالب را در لوح محفوظ ميديد؟! و آيا اين عرضه را داشت كه خدا او را طرف سؤال و جواب قرار بدهد؟ (مشروح اشكال مفسران).

چرا اين تسلط بشيطان داده شد؟

عالم ايجاد با همه وسعت و كثرت اجزاء، بهم ديگر مربوط و آخرش باولش معطوف است. اين ارتباط در حكمت الهى بطور ضرورت بايد با