بقول بعضى نون آن زايد و اصل آن از شَاطَ يَشِيطُ است و آن بمعنى هلاكت يا شدت غضب است (نهايه) ولى محققين اين قول را قبول ندارند.

آنگاه آنرا شيطان معروف و بمعنى هر متمرّد و طاغى گرفته‌اند اعمّ از آنكه از جنّ باشد يا انس يا جنبندگان.

بنظر نگارنده: شيطان وصف است نه اسم خاص آن روح شرير و بمناسبت دورى از خير و از رحمت حق تعالى وصف شيطان بر او اطلاق شده است چنانكه نظير اين كلمه در «بلس- ابليس» گذشت و توصيف آن با رجيم (مطرود) شاهد اين مطلب است.

شيطان از ملائكه است يا از جن؟

صريح آيه‌ وَ إِذْ قُلْنا لِلْمَلائِكَةِ اسْجُدُوا لِآدَمَ فَسَجَدُوا إِلَّا إِبْلِيسَ كانَ مِنَ الْجِنِّ فَفَسَقَ عَنْ أَمْرِ رَبِّهِ» كهف:

50 آنست كه شيطان از نوع جنّ است و رواياتى در اين باره نقل شده است از جمله در تفسير عياشى ذيل آيه 34 بقره از حضرت صادق عليه السّلام نقل شده:

جميل بن درّاج از آنحضرت پرسيد آيا ابليس از ملائكه بود يا كارى از آسمانرا عهده‌دار بود؟ فرمود: از ملائكه نبود و كارى از آسمانرا مباشرت نداشت. از جنّ بود در ميان ملائكه. فرشتگان چنان ميدانستند كه او از آنهاست. خدا ميدانست كه از آنها نيست چون بسجده مأمور شد از او واقع شد آنچه واقع شد.

در مجمع ذيل آيه 34 بقره از شيخ مفيد رحمه اللّه نقل شده كه گويد: او از جنّ بود و از ملائكه نبود در اين باره از ائمه هدى عليهم السلام روايات متواتر نقل شده و اين قول مذهب اماميّه است (تمام شد).

از طرف ديگر ظهور استثناء در آيه‌ «وَ إِذْ قُلْنا لِلْمَلائِكَةِ اسْجُدُوا لِآدَمَ فَسَجَدُوا إِلَّا إِبْلِيسَ ...» بقره: 34. و آيات ديگر كه اين سياق را دارند.

آن است كه او از ملائكه بود و گرنه دستور باو شامل نميشد و جائى براى عتاب و طرد نداشت و حق داشت كه بگويد خطاب شامل من نبود.

در خطبه 190 نهج البلاغه صريحا