هرگز در بلندى بكوهها نخواهى رسيد «فَطالَعَلَيْهِمُ الْأَمَدُ فَقَسَتْ قُلُوبُهُمْ»حديد: 16. زمان و مدت بر آنها
طولانى شد و قلوبشان سخت گرديد.
اولى در طول محسوس و دومى در طول معقول است.
تطاول: بمعنى اظهار طول يا اظهار قدرت و فضل است كه در طول بفتح طاء
خواهد آمد «وَلكِنَّا أَنْشَأْنا
قُرُوناًفَتَطاوَلَعَلَيْهِمُ الْعُمُرُ»قصص: 45. در جوامع الجامع «العمر» را امد انقطاع وحى فرموده است يعنى: مردمانى را بوجود آورديم مدت
انقطاع وحى بر آنها برترى كرد و طولانى شد تا تو را برسالات بر انگيختيم.
طويل: آنچه يا آنكه داراى طول است «وَمِنَ اللَّيْلِ فَاسْجُدْ لَهُ وَ سَبِّحْهُ لَيْلًاطَوِيلًا»انسان:
26. طبرسى آنرا صفت ليل فرموده يعنى «فىليل طويل» و از حضرت رضا عليه السّلام نقل كرده كه مراد صلوة ليل
است. احتمال دارد صفت مفعول مطلق باشد: «سبّحهتسبيحا طويلا فى اللّيل».
طَوْل: (بفتح ط) فضل. قدرت.
«وَقابِلِ التَّوْبِ شَدِيدِ
الْعِقابِ ذِيالطَّوْلِلا إِلهَ إِلَّا هُوَ»غافر: 3. ايضا آيه «اسْتَأْذَنَكَأُولُواالطَّوْلِمِنْهُمْ»توبه: 86. كه بمعنى قدرت و فضل است.
«وَمَنْ لَمْ يَسْتَطِعْ
مِنْكُمْطَوْلًاأَنْ يَنْكِحَ
الْمُحْصَناتِ الْمُؤْمِناتِ فَمِنْ ما مَلَكَتْ أَيْمانُكُمْ»نساء: 25. طول در آيه بمعنى زيادت
و وسعت در مال است يعنى هر كه از جهت وسعت مال قدرت بنكاح زنان آزاد نداشته باشد
از كنيزان نكاح كند.
طول بفتح گويا لازمه طول بضمّ است لذا بفضل و قدرت مخصوص شده است.