نموده و عطا كرده است.

و از قول حضرت ابراهيم نقل ميكند: خلقت و هدايتم از اوست.

او غذايم ميدهد، او سيرابم ميكند، و چون مريض شدم او شفايم ميدهد.

او ميميراندم و سپس زنده‌ام ميكند.

شعراء: 78- 81. و صدها آيات ديگر كه تدبير كليه امور عالم را مخصوص خداوند ميكنند. أَلا لَهُ الْخَلْقُ وَ الْأَمْرُ اعراف: 54.

واسطه و شرك‌

بايد دانست واسطه غير از شرك است. قرآن واسطه را قبول دارد.

يعنى خداوند با واسطه‌ها و اسباب كار ميكند. مثلا گياهان را بوسيله باران ميروياند، حيات را بوسيله نور خورشيد تدبير ميكند، بندگان خود را بوسيله زمين روزى ميدهد. مردگان را بوسيله ملك الموت قبض ميكند، فرزندان را بوسيله پدر و مادر بدنيا مياورد و هكذا ...

چنانكه نماز، روزه، صدقه و اعمال نيك را وسيله تقرب قرار داده و بندگان را بوسيله پيامبران و امامان عليهم السلام هدايت فرموده است.

اگر اين واسطه‌ها و اسباب را در كارهاى خود مستقل بدانيم آن شرك است و اگر بگوئيم كه: خدا آنها را آفريده و زير نظر خود قرار داده و با اجازه و فرمان خدا كار ميكنند و از خود استقلالى ندارند بلكه‌ كُلٌّ لَهُ قانِتُونَ‌ اند در اين صورت مخالف قرآن سخن نگفته‌ايم‌ مَنْ ذَا الَّذِي يَشْفَعُ عِنْدَهُ إِلَّا بِإِذْنِهِ يَعْلَمُ ما بَيْنَ أَيْدِيهِمْ وَ ما خَلْفَهُمْ وَ لا يُحِيطُونَ بِشَيْ‌ءٍ مِنْ عِلْمِهِ ... بقره: 255. هيچ كس جز بامر و اذن خدا واسطه نيست. خدا بواسطه‌ها محيط است و آنها بهيچ وجه بعلم خدا احاطه ندارند.

و فرموده‌ ما مِنْ شَفِيعٍ إِلَّا مِنْ بَعْدِ إِذْنِهِ‌ يونس: 3. و ايضا قُلْ لِلَّهِ الشَّفاعَةُ جَمِيعاً لَهُ مُلْكُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ‌ زمر: 44. در ما قبل اين آيه فرموده‌ أَمِ اتَّخَذُوا مِنْ دُونِ اللَّهِ شُفَعاءَ قُلْ أَ وَ لَوْ كانُوا لا يَمْلِكُونَ شَيْئاً وَ لا يَعْقِلُونَ‌ بت پرستان دو انحراف عمده‌