الْفَسَادِ وَ الصَّمَدُ الَّذِي لَا يُوصَفُ بِالتَّغَايُرِ.

قَالَ الْبَاقِرُ عَلَيْهِ السَّلَامُ: الصَّمَدُ السَّيِّدُ الْمُطَاعُ الَّذِي لَيْسَ فَوْقَهُ آمِرٌ وَ نَاهٍ».

و از امام سجاد عليه السّلام در ضمن حديثى نقل كرده كه حضرت حسين عليه السّلام در جواب نامه اهل بصره كه از الصَّمَدُ سؤال كرده بودند صمد را «لَمْ يَلِدْ وَ لَمْ يُولَدْ» تفسير فرموده است. اين روايات را ميشود در مجمع و صافى و غيره نيز مطالعه كرد.

صومعه: دير. «وَ لَوْ لا دَفْعُ اللَّهِ النَّاسَ بَعْضَهُمْ بِبَعْضٍ لَهُدِّمَتْ‌ صَوامِعُ‌ وَ بِيَعٌ وَ صَلَواتٌ وَ مَساجِدُ يُذْكَرُ فِيهَا اسْمُ اللَّهِ» حج: 40. معنى آيه در «بيع» گذشت. صوامع جمع صومعه، دير راهبان نصارى است كه در صحراها و كوه‌ها ساخته و در آن عزلت گزيده و عبادت ميكردند. در اسلام از آن نهى شده است. راغب گويد: صومعه هر بنائى است كه سقف آن بصورت گنبد پوشيده شود. اين لفظ در قرآن فقط يكبار بكار رفته است. بقيه مطلب در «رهبان» ديده شود.

صمم: اصل صمّ (بر وزن فلس) بمعنى سدّ و بستن است. «صَمَ‌ الْقَارُورَةَ:

سَدَّهَا» صمم (بر وزن فرس) فقدان حسّ شنوائى است (بسته شدن شنوائى).

اصمّ بقول طبرسى كر مادر زاد است. از قول ديگران بر ميايد كه بمعنى مطلق كر است خواه مادر زاد باشد يا نه‌ «مَثَلُ الْفَرِيقَيْنِ كَالْأَعْمى‌ وَ الْأَصَمِ‌ وَ الْبَصِيرِ وَ السَّمِيعِ» هود: 24.

يعنى حكايت آندو فريق حكايت كور و كر مادر زاد و بينا و شنواست.

«ثُمَّ تابَ اللَّهُ عَلَيْهِمْ ثُمَّ عَمُوا وَ صَمُّوا كَثِيرٌ مِنْهُمْ» مائده: 71. مراد از عمى و صم آنست كه حق را نبيند و بآن گوش ندهد كورى و كرى عقل نه چشم و گوش. راغب گويد: آنكه بحق گوش ندهد و قبول نكند به صم توصيف ميشود.

«صُمٌ‌ بُكْمٌ عُمْيٌ فَهُمْ لا يَرْجِعُونَ» بقره: 18. صمّ جمع اصمّ، بكم جمع ابكم، عمى جمع اعمى است يعنى:

كراند، لال‌اند، كوراند بحق‌