زوج و ازواج در گياهان نيز بكار رفته مثل‌ «وَ أَنْبَتَتْ مِنْ كُلِ‌ زَوْجٍ‌ بَهِيجٍ» حج: 5. «سُبْحانَ الَّذِي خَلَقَ‌ الْأَزْواجَ‌ كُلَّها مِمَّا تُنْبِتُ الْأَرْضُ ...» يس: 36.

درباره حيوانات نيز آمده‌ «قُلْنَا احْمِلْ فِيها مِنْ كُلٍ‌ زَوْجَيْنِ‌ اثْنَيْنِ ...» هود:

40. «ثَمانِيَةَ أَزْواجٍ‌ مِنَ الضَّأْنِ اثْنَيْنِ وَ مِنَ الْمَعْزِ اثْنَيْنِ ...» انعام: 143. در زبان عرب‌ زَوْجَيْنِ‌ بمعنى يك جفت است و لفظ «اثْنَيْنِ» براى بيان آنست.

[نر و مادگى‌]

در ماده ذكر وعده كرديم درباره نر و مادگى كه قرآن آنرا در بسيارى از آيات مطرح كرده سخن گوئيم. يكى از اسرار عجيب خلقت نر و مادگى موجودات است اگر در حيوان و گياه اين واقعيت وجود نداشت هيچ يك چيز دو چيز نميشد و جاى از بين رفته‌ها پر نميگرديد و توليد و تكثير مطلقا معنائى نداشت ولى خداوند با اين وسيله نقص عالم را جبران و آنرا پيوسته بسوى كمال ميراند.

بشر با فكر ساده خود ابتداء آنرا فقط در انسان و حيوان ميدانست و در اثر پيشرفت علم احساس كرد كه اين واقعيت در عالم گياه نيز حكم فرماست و اگر نباتات بوسيله حشرات و بادها تلقيح نگردند ميوه بدست نخواهد آمد. از قديم بوجود نر و مادگى در بعضى درختان مثل خرما پى پرده بودند ولى بعدها عموميت آن روشن گرديد.

قرآن كريم پا را از همه فراتر گذاشته و مسئله نر و مادگى را در تمام موجودات اعلان ميكند اعم از زنده و غير زنده. درباره حيوان و انسان كه روشن است و بعضى از آيات آن گذشت. درباره نباتات آمده‌ «سُبْحانَ الَّذِي خَلَقَ‌ الْأَزْواجَ‌ كُلَّها مِمَّا تُنْبِتُ الْأَرْضُ وَ مِنْ أَنْفُسِهِمْ وَ مِمَّا لا يَعْلَمُونَ» يس: 36.

يعنى پاك و منزه است خدائيكه از روئيدينهاى زمين و از شما مردمان جفت‌ها (نر و ماده‌ها) قرار داد و از چيزهائيكه نميدانيد نيز جفت‌ها قرار داد در گذشته كه اين واقعيت بثبوت‌