7 مجمع
البيان آنرا جمعحِبَاكٌوحَبِيكَةگفته و طرائق (راهها) معنى كرده است يعنى قسم بآسمان كه در آن
راههاست. و اصل آن بمعنى بستن و محكم كردن است چنانكه در قاموس آنرا قبل از هر
معنى آورده است. بمعنى خوبى و زينت نيز آمده است.
قول مجمع البيان در مورد آيه از همه بهتر بنظر ميرسد زيرا در آيات ما
قبل صحبت از بادها و ابرهاست كه در آسمان روانند و راههاى مخصوصى دارند پس بجاست
كه بعد از ذاريات و جاريات و مقسّمات و حاملات كه همه در جوّ آسماناند گفته شود:
سوگند بآسمان كه داراى راههاست و شايد يكى از مؤيّدات آن آيه ما بعد باشد كه
فرموده «إِنَّكُمْلَفِي قَوْلٍ مُخْتَلِفٍ»زيرا اختلاف يك نوع راه راه بودن
است. احتمال اخير، قول الميزان است. مؤيد ديگر، اين آيه است كه در باره آسمان
فرمودهوَ
لَقَدْ خَلَقْنا فَوْقَكُمْ سَبْعَ طَرائِقَمؤمنون: 17 شايد راههاى عروج و
نزول ملائكه و ورود اشعه كيهانى و انوار و غيره نيز مراد باشد.
حبل:ريسمان. مثلفِي جِيدِهاحَبْلٌمِنْ مَسَدٍمسد: 5 در گردن او ريسمانى است از ليف خرما. جمع آن حبال است مثلفَأَلْقَوْاحِبالَهُمْوَ عِصِيَّهُمْشعراء:
44 پس
ريسمانها و عصاهاى خود را انداختند.
وَ اعْتَصِمُوابِحَبْلِاللَّهِ جَمِيعاً وَ لا تَفَرَّقُواآل عمران: 103 مراد از حبل اللَّه
دين خداست، شايد علّت اين تسميه آنست كه دين واسطه بين خدا و مردم است چنانكه
بقرآن مجيد از آنجهت حبل گفتهاند در حديث ثقلين هست كه يكطرف قرآن بدست خداست و
طرف ديگر بدست شما. در نهج البلاغه خطبه