على الظاهر فاعل «لايَسْتَطِيعُونَ»عبارت است از «آلِهَةً»در آيه ما قبل و ضمير «نَصْرَهُمْوَ هُمْ»به بت پرستان راجع است و ضمير «لَهُمْ»براى «آلِهَةً»است يعنى:
بتها قدرت بر يارى آنها ندارند و آنها براى بتان سپاه آمادهاند. و
بعبارت ديگر آنها بر بتان يارى ميكنند نه بتان بر آنها.
بعضى از بزرگان «مُحْضَرُونَ»را راجع بآخرت گرفته كه بت پرستان با بتان در روز قيامت حاضر ميشوند.
بنظرم آنچه ما ترجمه كرديم بهتر است يعنى مردم براى بتان سپاهى
آمادهاند و از آنها يارى ميكنند.
جنف: (بر
وزن فرس) ميل. (صحاح) ميل در حكم (مفردات)فَمَنْ خافَ مِنْ مُوصٍجَنَفاًأَوْ إِثْماً فَأَصْلَحَ
بَيْنَهُمْ فَلا إِثْمَ عَلَيْهِبقره: 182 هر كه از وصيّت كنندهاى بترسد كه ميل بباطل و يا گناه كند
پس ميان آنان اصلاح نمايد گناهى بر او نيست. در جوامع الجامع جنف را ميل بباطل از
روى خطا و اثم را ميل بباطل از روى عمد گفته است. روايت امام صادق عليه السّلام در
اين زمينه خواهد آمد.
اين آيه، فرع آيه سابق است كه از تبديل وصيّت بر حذر ميدارد يعنى هر
كه در وصيّت اجحاف و گناه به بيند ميتواند آنرا اصلاح كند ممكن است آيه راجع بزنده
بودن موصى باشد و چون وصى ديد كه در وصيّت مثلا بيك فرزند ميل و يا وصيّت بگناه
ميكند و اين باعث نزاع ورثه و مورّث است ميتواند او را باز دارد. و ممكن است راجع
به ممات موصى باشد و وصىّ چون ديد، وصيّت خارج از ميزان شرع است ميتواند با اصلاح
آن ميان ورثه صلح برقرار كند.