ذمّه با در نظر گرفتن توانا و ناتوان بودن آنها، گرفته ميشود و در مقابل از حمايت قانون برخوردار ميشوند و مانند يكفرد مسلم در پناه اسلام، آزاد زندگى ميكنند و آن مثل زكوة و خراج و ماليات و غيره است كه از مسلمانان گرفته ميشود.

در اين حكم اجحاف و ظلمى نيست هر دولت براى اداره مملكت از وصول ماليات ناگزير است در اسلام آنچه از اهل كتاب دريافت ميشود بنام جزيه و آنچه از مسلمين اخذ ميگردد بنام زكوة و غيره خوانده شده، راجع بتفصيل بحث بكتاب سيرى در اسلام تأليف نگارنده فصل اهل كتاب رجوع شود.

و جزا چنانكه گفته شد در باره پاداش و كيفر هر دو بكار رفته است ولى «اجر» تنها در پاداش استعمال گرديده‌ فَلَهُمْ أَجْرُهُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ‌ در اين باره به «اجر» رجوع شود.

جسد: پيكر. صحاح آنرا بدن و قاموس جسم انسان و جسم جنّ و ملائكه و مجمع البيان جسم حيوان مثل بدن گفته است آنگاه بحث است كه آيا جسد جسم بلا روح است و يا جسم با روح و آيا جسد در غير انسان نيز گفته ميشود يا نه؟

كوتاه سخن آنست كه قرآن كريم آنرا هم در بيروح و هم در ذى روح، هم در انسان و هم در غير آن بكار برده است. فَأَخْرَجَ لَهُمْ عِجْلًا جَسَداً لَهُ خُوارٌ ... طه:

: 88 براى آنها گوساله‌اى بيرون آورد كه فقط پيكر بود (و روح نداشت) صداى گوساله داشت‌ «جَسَداً» حاكى از آنست كه گوساله مجسّمه بود و روح نداشت.

وَ ما جَعَلْناهُمْ‌ جَسَداً لا يَأْكُلُونَ الطَّعامَ وَ ما كانُوا خالِدِينَ‌ انبياء:

8 آيه در باره پيامبران است يعنى ما آنها را پيكرى قرار نداديم كه طعام نخورند و در دنيا هميشگى نبودند.

در مجمع ج 7 ص 40 از كلبى نقل شده جسد مجسّدى است‌