در آيات بعدى اهل ايمان از اين حكم استثناء شده‌اند إِلَّا الْمُصَلِّينَ الَّذِينَ ...

منوع نيز بايد مثل هلوع و جزوع، مبالغه باشد. از مادّه جزع فقط دو كلمه فوق در قرآن هست.

جزاء: مكافات. (قاموس) ايضا در قاموس هست: چون ما- بعدش «باء و على» آيد بمعنى مكافات و مجازات است و چون «عن» باشد بمعنى قضا و اداء باشد «جزى عنه:

قضى» و بدون آنها بمعنى كفايت است «جَزَى‌ الشَّىْ‌ءُ: كَفَى».

راغب آنرا در اصل بى‌نيازى و كفايت گفته و گويد: پاداش را جزاء گويند چون از حيث مقابله و برابرى در آن كفايت هست.

در مجمع البيان فرموده: جزاء و مكافات و مقابله نظائر هم‌اند.

بهر حال پاداش و كيفر را جزاء گوئيم زيرا مقابل عمل است و از جهت برابرى كفايت ميكند در اينجا لازم است بچند نكته توجّه كنيم:

الف: در قرآن مجيد جزاء هم در پاداش و هم در كيفر و عذاب هر دو آمده است مثل‌ فَإِنْ قاتَلُوكُمْ فَاقْتُلُوهُمْ كَذلِكَ‌ جَزاءُ الْكافِرِينَ‌ بقره: 191 و مثل‌ فَتَكُونَ مِنْ أَصْحابِ النَّارِ وَ ذلِكَ‌ جَزاءُ الظَّالِمِينَ‌ مائده: 29 و نحو وَ أَمَّا مَنْ آمَنَ وَ عَمِلَ صالِحاً فَلَهُ‌ جَزاءً الْحُسْنى‌ كهف: 88 لَهُمْ ما يَشاؤُنَ عِنْدَ رَبِّهِمْ ذلِكَ‌ جَزاءُ الْمُحْسِنِينَ‌ زمر: 34.

ب: جاهائيكه در قرآن مجيد بعد از فعل جزى كلمه «عن» آمده ممكن است آنرا بمعنى كفايت گرفت چنانكه راغب معتقد است و ممكن است معناى آن ادا كردن باشد چنانكه در قاموس گفته، در مجمع نيز از بعضى نقل شده است على هذا در آيه‌ وَ اتَّقُوا يَوْماً لا تَجْزِي‌ نَفْسٌ عَنْ نَفْسٍ شَيْئاً بقره: 48 ممكن است بگوئيم معنى آنست: بترسيد از روزيكه كسى از كسى از هيچ چيز كفايت نميكند يا كسى از كسى چيزى نميدهد.

ج: در بعضى از آيات جزاء