الْحُلُمَ‌ فَلْيَسْتَأْذِنُوا نور: 59 حلم (بر وزن عنق و قفل) چيزى است كه در خواب ديده شود (قاموس) در اقرب گويد: لكن غالبا در خواب پريشان و قبيح بكار ميرود چنانكه رؤيا در خواب خوب.

مراد از حلم در آيه بلوغ اطفال است كه بآن احتلام نيز گويند معنى آيه چنين است: و چون كودكان ببلوغ رسيدند بايد اجازه بگيرند.

راغب حلم را در آيه شريفه از حلم (بكسر اوّل) گرفته و گويد:

بلوغ حلم، رسيدن بحالى است كه ميتواند حلم و بردبارى داشته باشد.

* أَمْ تَأْمُرُهُمْ‌ أَحْلامُهُمْ‌ بِهذا أَمْ هُمْ قَوْمٌ طاغُونَ‌ طور: 32 ممكن احلام جمع حلم بمعنى بردبارى و يا جمع حلم بمعنى خواب باشد در صورت اوّل منظور تأنّى و دقّت است يعنى يا دقّت و تفكّرشان باين، امر ميكند يا قومى طغيانگراند و در صورت دوّم گويا منظور خيالات است زيرا خوابهاى پريشان نيز يكنوع خيال‌اند.

قالُوا أَضْغاثُ‌ أَحْلامٍ‌ وَ ما نَحْنُ بِتَأْوِيلِ‌ الْأَحْلامِ‌ بِعالِمِينَ‌ يوسف:

44 اضغاث مختلطهاست احلام جمع حلم بمعنى خوابهاى آشفته است چنانكه از اقرب نقل شد يعنى گفتند: خوابهاى در هم و بر هم و آشفته است و ما بتعبير چنين خوابها واقف نيستيم. در اين آيه خوابهاى پريشان بدسته‌هاى علف و غيره تشبيه شده است.

حليم: بردبار. اين كلمه از اسماء حسنى و صيغه مبالغه است و معنى آن در باره خدا چنانكه طبرسى ذيل آيه 225 بقره گويد: مهلت دهنده است‌ وَ اللَّهُ غَفُورٌ حَلِيمٌ‌: خدا چاره ساز و مهلت دهنده است، بگناهكاران مهلت ميدهد و در عذاب آنها عجله نميكند. نا گفته نماند مهلت دادن يكنوع بردبارى است. پس خدا حليم است يعنى در عقوبت عجله و در هر نادانى بنده، غضب نميكند.