نوعيكه در آخر واقع ميشوند عبارتند از الف تأنيث مثل حبلى و بيضاء و الف ضمير در تثنيه مثل‌ «اذْهَبا إِلى‌ فِرْعَوْنَ» و الفهائيكه بآخر آيات داخل ميشوند همچنانكه در آخر ابيات ميايند مثل‌ «وَ تَظُنُّونَ بِاللَّهِ الظُّنُونَا- ... فَأَضَلُّونَا السَّبِيلَا» ليكن اين الف‌ها معنائى ندارند و فقط براى اصلاح لفظ وارد ميشوند (مفردات باختصار).

أَلْف‌: (بر وزن عقل) هزار.

از اسماء عدد است جمع آن در قرآن كريم الوف و آلاف بكار رفته است‌ «وَ إِنَّ يَوْماً عِنْدَ رَبِّكَ‌ كَأَلْفِ‌ سَنَةٍ» حجّ: 47 يك روز نزد پروردگار مانند هزار سال است‌ «خَرَجُوا مِنْ دِيارِهِمْ وَ هُمْ‌ أُلُوفٌ‌» بقره: 243 «يُمِدَّكُمْ رَبُّكُمْ بِثَلاثَةِ آلافٍ‌ مِنَ الْمَلائِكَةِ» آل عمران: 124.

إِلّ: پيمان. قسم. قرابت.

همسايه (قاموس) در قرآن مبين فقط بمعنى قرابت بكار رفته‌ «لا يَرْقُبُونَ فِي مُؤْمِنٍ‌ إِلًّا وَ لا ذِمَّةً» توبه: 10 يعنى مشركان در باره هيچ مؤمنى قرابت و پيمانى را رعايت نميكنند. تنها دو بار در قرآن آمده است توبه:

8- 10.

در قاموس هست كه: إلّ و ايل از اسماء اللَّه ميباشد ولى راغب در مفردات آنرا بى‌اساس ميداند.

الَّا: حرف استثناء است در اقرب الموارد گويد: الّا بر چهار وجه است 1- استثناء 2- صفت بمعنى غير 3- عاطفه بمعنى واو 4- زائده.

در آيه‌ «فَوَلُّوا وُجُوهَكُمْ شَطْرَهُ لِئَلَّا يَكُونَ لِلنَّاسِ عَلَيْكُمْ حُجَّةٌ إِلَّا الَّذِينَ ظَلَمُوا مِنْهُمْ فَلا تَخْشَوْهُمْ» بقره: 150 مجمع البيان از ابو عبيده نقل ميكند كه «الّا» بمعنى واو عاطفه است و تقدير آن «و لا الذين ظلموا» ميباشد ولى اين ناصواب است و الّا در جاى خود واقع است النهايه، استثنا منقطع است، مشروح مطلب آنكه يهود در كتاب خود خوانده بودند: پيغمبر جديد، قبله را عوض خواهد كرد، چون قبله از بيت- المقدس بكعبه عوض شد، قرآن فرمود اين تحوّل سبب آنست كه‌