را پراكنده ميكند و ...

على هذا بايد گفت: وقوع آن كه خود آن است، واقعه سنگين و و مهمّ است. اين سنگينى مثل سنگينى اجسام نيست بلكه سنگينى معنوى است مثل سنگينى مرض و سنگينى آنكس كه غرامت بيشتر پرداخته است نظير أَمْ تَسْئَلُهُمْ أَجْراً فَهُمْ مِنْ مَغْرَمٍ‌ مُثْقَلُونَ‌ طور: 40 در آيه‌ وَ يَذَرُونَ وَراءَهُمْ يَوْماً ثَقِيلًا انسان: 27 كه ثقيل صفت «يوم» آمده، محتمل است سنگينى آن بر مردم مراد باشد.

ب: ما لَكُمْ إِذا قِيلَ لَكُمُ انْفِرُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ‌ اثَّاقَلْتُمْ‌ إِلَى الْأَرْضِ ... توبه: 38 تثاقل‌ اظهار سنگينى نفس و بعبارت ديگر عدم ميل است يعنى: چه شده بر شما چون گويند در راه خدا كوچ كنيد سنگينى ميكنيد بسوى زمين و ميخواهيد بمانيد و خارج نشويد.

ج: إِنَّا سَنُلْقِي عَلَيْكَ قَوْلًا ثَقِيلًا مزمّل: 5 ملاحظه قبل و بعد آيه و آيات ديگر نشان ميدهد كه مراد سنگينى تبليغ آن بر آنحضرت است.

درست است كه قرآن برنامه حق و فطرت است ولى تبليغ آن بر يك فرد كه تمام محيط بمخالفت با او برخاسته بودند طاقت فرسا بود. و اللّه العالم د: وَ لَيَحْمِلُنَ‌ أَثْقالَهُمْ‌ وَ أَثْقالًا مَعَ‌ أَثْقالِهِمْ‌ ... عنكبوت: 13 آيه شريفه در باره پيشوايان باطل است كه هم حامل گناهان خويش‌اند و هم حامل گناهان ديگر كه بجهت وا داشتن ديگران بگناه، كسب كرده‌اند بعبارت ديگر، دو نوع گناه دارند يكى گناهى كه خود كرده‌اند و ديگرى گناه كسانيكه تعليم كرده‌اند و بدعت گذاشته‌اند. كه در اسلام ثابت است هر كه ديگران را بگناه وا دارد و بدعت گذارد مثل گناه تمام مرتكبين آن بدعت، بپاى اوست و مرتكبين نيز در مقابل عمل خود گناهكاراند ه: إِذا زُلْزِلَتِ الْأَرْضُ زِلْزالَها وَ أَخْرَجَتِ الْأَرْضُ‌ أَثْقالَها زلزال:

2 اثقال چنانكه گفته شد بمعنى چيزهاى سنگين كننده و بمعناى بار