قاموس آنرا مدّت شيىء و آخر مدت معنى كرده. بنا بر اين، اجل دو معنى
دارد، مدّت معين و آخر مدّت.
و شايد استعمال آن در آخر مدت بطور مجاز باشد و ميشود گفت كه معناى
اصلى آن تمام مدت است و اغلب استعمال آن در اين معنى است در آياتى نظير «لِيُقْضىأَجَلٌمُسَمًّى- ...لِكُلِّ
أُمَّةٍأَجَلٌ- ...لِكُلِأَجَلٍكِتابٌ- ...فَلَمَّا
قَضى مُوسَىالْأَجَلَ ...-أَيَّمَاالْأَجَلَيْنِقَضَيْتُ»و ... مراد تمام مدت است.
در آيه «إِذاتَدايَنْتُمْ بِدَيْنٍ
إِلىأَجَلٍمُسَمًّى فَاكْتُبُوهُ»بقره: 282 و آيه «مَنْكانَ يَرْجُوا لِقاءَ
اللَّهِ فَإِنَأَجَلَاللَّهِ لَآتٍ» (عنكبوت: 5) در الميزان فرموده هر دو بمعنى آخر مدت است (ج 7 ص 6) ولى
بنظر ميايد كه مراد ازأَجَلَ اللَّهِروز قيامت باشد يعنى هر كه اميدوار لقاء اللَّه است زمان لقاء اللَّه
حتما خواهد آمد چنانكه در الميزان ج 16 ص 105 فرموده است.
در كريمه «وَأَنْ عَسى أَنْ يَكُونَ قَدِ اقْتَرَبَأَجَلُهُمْ»اعراف:
185 ممكن است مراد آخر مدت باشد يعنى آخر عمرشان نزديك است و شايد مراد تمام مدت
باشد يعنى نزديك است كه اجلشان (عمرشان) تمام شود در مجمع البيان آنرا وقت مرگ
گرفته يعنى: مدتى كه با مرگ شروع ميشود.
روشنترين محلّى كه اجل را بمعنى آخر مدت گرفتهاند آيه «فَإِذابَلَغْنَأَجَلَهُنَفَأَمْسِكُوهُنَّ
بِمَعْرُوفٍ أَوْ فارِقُوهُنَّ بِمَعْرُوفٍ» (طلاق: 2) است گفتهاند: يعنى چون زنان بآخر وقت عدّه رسيدند آنها را
بشايستگى نگاه داريد (رجوع كنيد) و يا بشايستگى از آنها جدا شويد ناگفته نماند:
اگرأَجَلَهُنَرا آخر وقت عدّه بدانيم لازم ميايد
كه پيش از آن رجوع جايز نباشد، حال آنكه آيه «وَالْمُطَلَّقاتُ يَتَرَبَّصْنَ بِأَنْفُسِهِنَّ ثَلاثَةَ قُرُوءٍ ...وَ
بُعُولَتُهُنَّ أَحَقُّ بِرَدِّهِنَّ فِي ذلِكَ» (بقره 228) دالّ بر جواز رجوع در تمام اوقات عدّه است «ذلِكَ»اشاره به «ثَلاثَةَقُرُوءٍ»